18 september 2013
Auteur: Kees Rotgans, Roland de Weert, Gerhard Broers

Voetbal en stadswijken: een verbroken relatie

Titel van een onderzoek aan de Vrije Universiteit door Kees Rotgans, Roland de Weert en Gerhard Broers tijdens het werkcollege sportgeschiedenis door Prof. Dr. Th. Steven.
De periode omvat de jaren ’50 tot ’80.
Het onderzoek bestaat uit 3 delen: de Watergraafsmeer, AJAX en interviews met AJAX-fans.
Met dank aan Gerhard Broers voor het beschikbaar stellen van het resultaat van dit onderzoek.

De aanhang en hun AJAX

Voetbal in de Amsterdamse Watergraafsmeer gedurende de periode 1970-1985.
De opkomst van de nieuwe supporter in de jaren zeventig en tachtig (1).

Ajaxhoek in Amsterdams Historisch Museum.
Op 3 augustus 2006 werd in het Amsterdams Historisch Museum de Ajax-hoek door oud speler Frank de Boer geopend. Onder de talrijke genodigden bevond zich de journalist en Ajaxsupporter Menno Pot die in zijn boek Vak 127 zijn eerste bezoek als 9 jarige aan ‘De Meer’ in het jaar 1984 als volgt optekende:
‘Het draaihekje piept en rammelt als we erdoorheen lopen en dan zijn we in De Meer, het stadion van Ajax. Het is schemerig en het ruikt naar bier en koffie en sigaretten en zweet en leren jassen….. De supporters achter het doel roepen allemaal “Ajax! Ajax! Ajax!”en ze klappen precies tegelijk in hun handen. Stiekem wilde ik dat ik daar ook stond, ook al trekken die jongens in de tram soms zomaar voor niets aan de noodrem. Het kan ze helemaal niks schelen als iets niet mag. Als ik daar stond dan zou ik keihard met ze meeschreeuwen.’

De F-side.
De door Menno Pot beschreven aanhang behoren tot de “nieuwe supporters”die sinds het begin van de jaren zeventig tot de Ajaxaanhang was gaan behoren. Deze nieuwe supporter stond fanatiek achter de club en imiteerde het gedrag van Engelse supportersverenigingen als de “Spionkop” van Liverpool FC. Eén van de geïnterviewde supporters die in deze tentoonstelling zijn verhaal vertelt is Ben, samen met een aantal vrienden oprichter van de F-side. Met ongeveer vijftig man stonden ze achter het doel aan de Diemenzijde van het stadion in vak F. Uiteindelijk werd de naam F-side gekozen omdat hij stoer klonk, krachtig, en niet onbelangrijk, Engels was. De F-side is officieel in 1976 opgericht toen het ‘hooliganisme’ uit Engeland over kwam waaien. De F-side bestond oorspronkelijk uit Amsterdamse jongens die steeds meer werden aangevuld door nieuwe Ajaxsupporters uit plaatsen als Hilversum, Mijdrecht, Weesp en Oss. Uiteindelijk leidde de komst van deze “boertjes” tot een splitsing binnen de F-side, omdat er meer gezongen dan gevochten werd De harde kern van de Ajaxaanhang zou zich in het stadion “De Meer” uiteindelijk vestigen in vak M.

Supporters aan het woord.
De komst van de nieuwe supporters werd door de oude garde natuurlijk opgemerkt en had ook gevolgen. Evert Kuijt vertelde ons dat hij de wedstrijden vanaf 1978 minder frequent ging bezoeken. Als reden daarvoor gaf hij supportersgeweld. Uit gesprekken met supporters met een F-side achtergrond blijkt dat de binding met de buurt van minder groot belang is dan de binding met de supportersvereniging. Henk Smit geeft aan dat het sociale leven rond het voetbal hem niet interesseert. Met negen vrienden bezocht hij het stadion, in de jaren zeventig met losse kaarten en vanaf 1980 met een seizoenkaart. In de eerste plaats, zo stelt hij, ‘is er Ajax, dan ijshockey, dan voetbal en tenslotte muziek’. Afgezien van een vechtpartij ondervond hij geen hinder tijdens het bezoeken van de wedstrijden.

Geen band meer met de spelers.
Cor ziet de F-side als de ware aanhang van Ajax: ‘het draait allemaal om geld, de F-side zijn de enige echte supporters’. Hij raakt hiermee een belangrijk punt. Het voetbal is mede door de komst van de televisie en sponsors commerciëler geworden. De afstand tussen de spelers en de aanhang werd groter. Marc de Winter bezocht het stadion in ‘De Meer’ met zijn opa vanaf 1976. Na de wedstrijd gingen ze gewoon naar huis. Ontmoetingen tussen spelers en de aanhang werden georganiseerd door de club. De grote afstand tussen spelers en supporters wordt niet alleen door de jongere supporters zo ervaren. Ook Charles van Kinsbergen erkent dat de band die hij vroeger met de spelers had niet meer bestaat: ‘Vroeger hadden de spelers een goede band met de supporters. Tegenwoordig heb je dat niet meer. Je komt er niet meer bij. Ik ga ze ook niet achterna lopen. Als ze via de junioren A1 binnenkomen dan heb ik nog wel eens contact. De adoratie wordt natuurlijk ook wat minder met de jaren’.