Ajax en de band met de Watergraafsmeer (Deel 1)

18 september 2013
Auteur: Kees Rotgans, Roland de Weert, Gerhard Broers

Voetbal en stadswijken: een verbroken relatie
Titel van een onderzoek aan de Vrije Universiteit door Kees Rotgans, Roland de Weert en Gerhard Broers tijdens het werkcollege sportgeschiedenis door Prof. Dr. Th. Steven.
De periode omvat de jaren ’50 tot ’80.
Het onderzoek bestaat uit 3 delen: de Watergraafsmeer, AJAX en interviews met AJAX-fans.
Met dank aan Gerhard Broers voor het beschikbaar stellen van het resultaat van dit onderzoek.

Inleiding
Ajax was, volgens de Griekse mythologie, na Achilles de meest vooraanstaande Griekse krijger die in de Trojaanse oorlog vocht. De meest succesvolle voetbalclub die Nederland heeft binnen zijn eigen grenzen luistert naar dezelfde naam. De hoofdstedelijke voetbalclub kent een indrukwekkende erelijst binnen Nederland waarop 29 landskampioenschappen staan, 16 maal de beker werd gewonnen, één keer de Intertoto en maar liefst vijf keer de Nederlandse Supercup oftewel de Johan Cruijff schaal behaald werd.

Binnen Europa wonnen de ‘godenzonen’ vier keer de Europacup voor landskampioenen/Champions League, één keer de Europacup voor bekerwinnaars en ook één keer de Uefacup. Daartegenover staan drie exemplaren van de Europese Supercup die men kan bezichtigen in het Ajaxmuseum in de Amsterdam Arena.
Mondiaal werd er twee maal gezegevierd door de finales te winnen in 1972 en 1995 waardoor er twee wereldbekers in het bezit zijn van Ajax. garant te staan voor sportieve successen en is over de gehele wereld bekend. En toch, het komt uit zo’n klein stadje als dat Amsterdam is of was. Of misschien beter gezegd, het was afkomstig uit een Meer toen het begon aan de opmars.

De relatie met de wijk.
Ons onderzoek gaat dus over deze club, maar dan toegespitst op zijn relatie met de wijk waarin Ajax haar traditionele banden had. Welke relatie had zij met de buurtbewoners? Is deze band er nog? Om dit te kunnen onderzoeken is deze scriptie in drieën verdeeld.

Allereerst wordt nader aanschouwd wat de Watergraafsmeer is. Is er sprake van karakteristiek de Meer? Bijvoorbeeld de bebouwing, bewoners, misschien Ajax zelf of de stadions? Bovendien is de wijk ouder dan Ajax en zal er een ruime geschiedenis vanaf het allereerste begin worden weergegeven.

Voetbalgeschiedenis.
Ten tweede wordt gekeken naar de voetbalgeschiedenis van de club. Hoe heeft deze zich ontwikkeld van amateurclub tot een professionele voetbalclub? Waarom werd uitgerekend Ajax de succesvolste club van Amsterdam en niet bijvoorbeeld DWS of Blauw-Wit? Deze ontwikkelingen zullen, omwille van de duidelijkheid, chronologisch worden behandeld vanaf de jaren ’50.

Supporters.
Ten derde worden de supporters nader bekeken. Er volgt een diepere behandeling van de bewoners uit de Watergraafsmeer, maar dan specifiek op de verschillende buurten gericht. Welke verschillen zijn er? Bovendien is met het succes van Ajax ook de aanhang gegroeid die afkomstig is uit de rest van Amsterdam en zelfs uit de andere provincies. Wie zijn zij? Maar, en dan met name voor het onderzoek, het belangrijkst is wat zij allemaal vonden van de ontwikkelingen die Ajax heeft doorgemaakt vanaf de jaren ’50 tot de jaren ’80. Hoe werd de stap naar het betaalde voetbal door de supporters hun ondervonden? Welke invloed had de media? En niet in de laatste plaats de verschillende renovaties in de buurt en de komst van de nieuwe Nederlanders. Hadden deze invloed op de supportersschare? In hoeverre waren deze factoren van invloed op de relatie tussen de Watergraafsmeer en Ajax?

Literatuur en internet.
Om al deze vragen te kunnen beantwoorden, is er door ons veel literatuur geraadpleegd. Bovendien blijkt het Internet vele aanvullingen te bieden die van belang waren bij de vorming van een conclusie op de onderzoeksvraag welke band Ajax had met de buurt en of deze verbroken is. Hierbij mag verder het belang van de vele interviews niet vergeten worden.

Interviews.
Veel mensen hebben met enthousiasme een bijdrage geleverd aan dit onderzoek door hun medewerking te verlenen aan de interviews. Hoewel het maken van (de) afspraken veel tijd heeft gekost hebben zij hun belevingen en herinneringen met ons gedeeld, wat mede heeft geresulteerd in deze scriptie. Het kan zijn dat enkele geïnterviewden niet worden genoemd, of anoniem ergens anders verwerkt zijn. Niet iedereen wilde, omwille van de privacy, met naam en toenaam vermeld worden. Om echter toch tot een betrouwbaar verslag te komen hebben wij alle informatie daarom nauwkeurig gecheckt en enkel de wezenlijke informatie die van belang was in dit onderzoek gebruikt.

Onderzoek
Dit onderzoek bestaat zoals eerder vermeld is uit drie delen. De Watergraafsmeer is
onderzocht door Kees Rotgans die eveneens de eindredactie voor zijn rekening heeft genomen. Roland de Weert heeft zijn tomeloze energie kunnen besteden aan de club Ajax en heeft door middel van interviews en de literatuur zijn bijdrage geleverd aan dit eindresultaat. De contacten met de buurtbewoners en de aanhang is nauwkeurig in kaart gebracht door Gerhards interviews. Als man van de wereld blijken zijn mensenkennis en sociale vaardigheden niet te overtreffen door derden.

Verder is de samenwerking naar ieders tevredenheid verlopen en hopen wij dat het
eindresultaat hiervan een bevestiging is. Vanuit nieuwsgierigheid naar Sportgeschiedenis en de club Ajax is een resultaat gekomen waar ieder met veel plezier aan heeft gewerkt zowel in de boeken of achter de pc als in ‘het veld’.

Onze dank gaat verder ook uit naar Ajax zelf, die als organisatie de wegen kent die bewandeld moeten worden om tot de ‘oude garde’ te komen.

Roland de Weert
Gerhard Broers
Kees Rotgans