Blindengeleidehonden jarenlang opgeleid op de Middenweg

1935 – 2020
Door: Jo Haen
Bron: Ons Amsterdam – met dank Ad Bakker en Kees Tinga (hoofd-instructeur bij het KNGF).

Lees ook Opening blindengeleidehondenschool in 1935
Lees ook De ‘voorschool’ voor de blindengeleidehonden
Lees ook Kinderen van Dongen weer even terug op de geleidehondenschool
Lees ook Hondengeblaf aan de Middenweg
Lees ook Blindengeleidehonden oefenen nog steeds in de Watergraafsmeer
Lees ook Boerderij Middenmeer Middenweg 333

In 1935 opende prinses Juliana de eerste blindengeleidehondenschool in Nederland. Heel lang was de blindenwereld in ons land het terrein van liefdadigheid en amateurisme. Maar na de stichting van het Nederlandsche Geleidehonden Fonds (NGF, later koninklijk geworden KNGF) die een startkapitaal bijeenbracht werd door de gemeente Amsterdam een voormalige boerderij (Meerhoek geheten) met een groot stuk land ter beschikking gesteld.

Woonruimte, kantoor en verblijfplaats
In de boerderij kwamen twee instructeurs te wonen – waarvan een met gezin – en in de achterliggende schuur werden kamers ingericht als kantoorruimte en tijdelijke verblijfplaats voor de blinden.
Er kwamen twee kennels, een voor vijf en een voor tien honden; in de kleine kennel verbleven nieuwaangekomen honden, die meestal uit asiels afkomstig waren en dus in quarantaine moesten. De honden-in-opleiding hadden de grote kennel, die in het begin gekocht werden van het asiel aan de Polderweg. Bijna dagelijks gingen de trainers kijken of er een geschikte hond was binnengekomen.

Sunny, de eerste Nederlandse blindengeleidehond
Sunny was de eerste Nederlandse blindengeleidehond, opgeleid door Philip van der Most, chef van de politiehondenbrigade in Amsterdam en hoofd van de school. Sunny had een gouden vacht en een zonnige natuur. “Zij heeft aan blinden de heerlijke vrijheid heeft teruggegeven en omdat ze vreugde geeft waarvoor ze niets terugvraagt’. Zij kreeg een blinde baas, die zij van en naar naar de sociale werkplaats bracht. Soms greep ze passerende fietsers naar de broekspijpen, maar dat kon nog als een vergeeflijke uiting van hondentemperament worden afgedaan.

Speciaal fonds voor armlastige blinden
De kosten van de school moesten worden gedekt uit de verkoop van veertig honden per jaar à ƒ 200,- per stuk. Voor armlastige blinden kwam er een apart fonds, dat nog altijd bestaat. Het NGF zette van meet af aan de media in voor de fondsenwerving, en vooral ook om het grote publiek aan het fenomeen geleidehond te laten wennen. Een ‘geleidehond is niet een soort superdier, dat de kunst verstaat allerlei puzzels op te lossen’, liet het in 1935 in Het Vaderland weten.

‘Een hond blijft een hond. Hoofdzaak is dat hij en zijn bezitter elkaar verstaan. De hond geeft den blinde niet zijn oogen terug, maar moet slechts een hulpmiddel blijven. Eigen initiatief van den blinde moet gecombineerd worden met de kwaliteiten van den hond; de blinde zal op juiste wijze gebruik moeten leeren maken van de aanwijzingen, welke de hond hem geeft.’ Een blinde kon in zes dagen aan zijn hond wennen.

De openbare ruimte werd op het terrein nagebootst
Op het terrein van de school bevonden zich weggetjes, hagen, stoepen, bruggen, hekken, bankjes, zebrapaden en verkeersborden. Met behulp van een maquette leerden de blinden hoe het terrein eruitzag. Ze kregen opdrachten om een route af te leggen of bijvoorbeeld een brievenbus of een bankje te zoeken.

Oefenen rond de sportvelden, Betondorp en Christiaan Huygensplein
Voordat ze de openbare weg op mochten moest er natuurlijk uitgebreid geoefend worden. Eerst in trainingsroutes rond de sportvelden in de Watergraafsmeer, langs het Ajaxstadion. Later verder naar Betondorp of het Christiaan Huygensplein, waar ze trouwens, na de verhuizing naar Amstelveen, nog steeds te zien zijn.
Het werd moeilijker als ze naar de Dappermarkt en het Waterlooplein gingen, dan moesten blinde en hond lijn 9 kunnen nemen. Nog moeilijker was de binnenstad, maar wie zich daar met zijn hond kon redden, zou in de eigen omgeving geen problemen hebben.

Stukjes worst
In de beginjaren waren er nog wel eens slagersjongens die honden stukjes worst toewierpen of omstanders die aan blinden vroegen om de hond even voor te laten doen wat hij/zij allemaal kon.

De moeilijke oorlogsjaren
In de 2e Wereldoorlog werden organisaties in de blindenwereld door de Duitsers doorgelicht. Het aanbod van honden uit het asiel viel nagenoeg weg, voeding was schaars. De honden raakten ernstig verzwakt terwijl luchtafweergeschut op het terrein van het huidige Robert Kochplantsoen de dieren veel stress bezorgde. Toch zijn er in de oorlogsjaren nog 25 honden afgeleverd in de regio Amsterdam. Na de oorlog kwam de school tot grote bloei: bij het 40-jarig bestaan in 1974 waren er maar liefst 2500 geleidenhonden opgeleid.

Verhuizing naar Amstelveen
Helaas moest de school in 1982 vanwege een forste huurverhoging verhuizen naar Amstelveen. Jaarlijks leidt het KNGF nu tachtig blindengeleidenhonden op en sinds 2007 worden er ook honden getraind voor andere disciplines: hulp bij autisme, posttraumatisch stresssyndroom (PTSS) of ‘naast de rolstoel’. Een puppy verblijft eerst een jaar lang in een ‘pleeggezin’ om te wennen aan normale huiselijke omstandigheden. Daarna neemt de school het over. Bij het KNGF hebben de honden een aparte kennel voor binnen en buiten waar zich ook een goed gesocialiseerde kennelkat bevindt, zodat de honden leren hoe ze met katten om moeten gaan. De werkzame tijd van een hond is zeven jaar.

Nog steeds kun je instructeurs met de honden in de Watergraafsmeer tegenkomen. Het blijft blijkbaar toch een uitstekend oefenterrein!

Een nieuwe lente, een kloek besluit:
“Ik ga er met mijn hond op uit!
Dan hoef ik niet meer alle dagen
aan anderen om hulp te vragen.
En dankbaar denk ik onder ’t gaan:
Wat hebt u veel voor mij gedaan!”

Uit: Propagandablad van het KNGF

Voor een verhaal over de kinderen van Dongen die opgroeiden op de school ga naar Kinderen van Dongen weer even op de geleidehondenschool