1893 – 2022
Auteur: Jan Dijk (1947) – Geboren en getogen in de Watergraafsmeer. Woont er nu nog steeds.
Het was de eerste muziekschool die jazzles gaf in Nederland in 1934
Daniël werd in 1893 in de Meer geboren in een gezin met 10 kinderen. Van zijn vader Aron, van beroep diamantslijper, later van zijn oom Sidney kreeg hij vioolles; en van zijn oudoom Ary pianoles.
Ary was de vader van Frieda Belinfante, cellist, verzetsheldin en daarna, in de USA waar ze heen had kunnen ontkomen en waar ze bleef, orkestdirigent. Over haar verscheen een veelgeprezen biografie van Toni Boumans. Allemaal in de muziek dus!
In navolging van zijn oudoom richtte ook Daniël een muziekschool op, en wel op de hoek van de Hogeweg en de Pythagorasstraat. Leden van het Concertgebouw gaven er les. Het was de eerste muziekschool die jazzles gaf in Nederland, in 1934.
In 1935 klonk zijn eerste compositie in een concert
Componeren deed hij ook, in 1935 (?) klonk zijn eerste compositie in een concert. Muziek in de stijl van de Franse componisten van de Groupe des Six, van wie Darius Milhaud de beroemdste werd. Weerbarstig en soms met ostinate ritmiek. Soms klinken twee toonsoorten gelijktijdig. Vaak gebruikte hij een pseudoniem dat hij aan Milhauds naam ontleend had. Het meeste werd in besloten kring uitgevoerd, heel soms openbaar, zoals in 1937 zijn Concertino voor piano en klein ensemble op een leerlingenuitvoering in het Concertgebouw met heel jonge solisten.
De Concertino is te beluisteren op YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=4jglvr4lkDo
Op en neer met de stoomtram
Hij was in 1923 getrouwd met zijn leerling Martha Dekker, de zus van schrijver Maurits Dekker. Ook zij ging componeren. Samen gaven ze voortaan leiding aan de school.
In 1928 verhuisden ze naar Blaricum. Voortaan op en neer met de Stoomtram.
Oorlog
Het 25-jarig jubileum van de school in 1940 moest worden afgeblazen: het was oorlog. Een stuk dat zij schreef voor groot kinderkoor kon in het Concertgebouw niet gespeeld worden. In 1941 moest de school dicht. Uit februari 1941 dateert een aantekening waarin hij de Jodenvervolging voelt aankomen. Ze moesten in december 1942 terug naar Amsterdam. Hij dook kort daarna onder. Bleef componeren en deed verzetswerk. Zo bracht hij dagelijks Engelse radioberichten naar tussenadressen. Werd gepakt toen hij zonder ster rondliep. Een strafgeval. Al in 1942 via Hollandse Schouwburg en Westerbork naar subkamp bij Auschwitz. Hij had een ijzersterke constitutie. Januari 1945 toch in ziekenbarak. Die werd bij nadering van de Russen in brand gestoken door de Duitsers, niemand mocht ontsnappen.
Na de oorlog
De muziekschool heette voortaan MUZIEKSCHOOL DAN. BELINFANTE. Helaas, bij de heropening klonk geen compositie van de naamgever. Hoe konden ze dat nou toch doen?? Martha deed verzetswerk en overleefde de oorlog. Kreeg verzetsonderscheiding. Ze ontwikkelde de zangpedagogische Methode Belinfante-Dekker. Vooral zingende astmapatiënten hebben er baat bij. Ze schonk het compositorische werk van haar man, voor zover in haar bezit, in 1955 aan een Haags muziekinstituut. Veel kamermuziek is inmiddels uitgevoerd, zijn orkestwerk nog helemaal niet. Schrijver dezes beschikt over een cd-opname van zijn Pianosonatine nr. 3, van onbekende compositiedatum. Mooie muziek waar je vaak naar kunt luisteren. In het derde deel lijkt gamelanmuziek te klinken op de piano. Het muziekstuk is te beluisteren via YouTube. Over háár muziek weet ik niets. Daarom ontbreekt haar naam in de titel.
Maar hier en daar klinkt zijn muziek wél weer. Je zou er een concert mee kunnen vullen. In de Watergraafsmeer.
Voornaamste bron: boek Vervolgde componisten in Nederland, korte biografie door Marcel Worms.
Lees ook: Muziekschool Watergraafsmeer
De 50-er jaren: ik was nog heel jong en herinner mij goed dat mijn ouders het wel eens hadden over Muziekschool Dan Belinfante en mevr. Belinfante-Dekker. Ook de naam Sam Belinfante kan ik me herinneren en me hem nog voor de geest halen. Sam Belinfante gaf pianolessen en naar ik meen hebben 2 zussen van mij pianoles van hem gehad. Hij moet wel aardig geweest zijn, maar mijn zussen brachten het niet ver omdat ze niet voldoende oefenden. Mijn vader, Toon (A.J.) Heuwekemeijer (muziekhandelaar en -uitgever in de Watergraafsmeer), heeft enkele pianostudies van Sam Belinfante uitgegeven, Sam was klant van mijn vader en kocht bladmuziek bij hem voor zijn pianoleerlingen.
Een andere herinnering: in die jaren kwam Sam Belinfante met zijn vrouw één keer per maand op een donderdagavond bij ons eten. Mijn moeder tracteerde hun op heerlijke soep. Dat vond plaats beneden in het kantoor. Wij kinderen mochten daar niet bij aanwezig zijn, we waren tenslotte met z’n 13-en en de oudsten pasten op de jongsten. Af en toe stond ik aan de deur te luisteren hoe zij hun soep opslurpten en waar over gesproken werd. Tot de deur openvloog……..!!!!
Het zou me niet verbazen dat Sam Belinfante familie zou zijn van Dan Belinfante. Een broer? Een neef? Een achterneef? Het is de muziek wat deze namen verbindt. Misschien ook de personen?
Ach, er is tenslotte ook nog een prof. A. Belinfante die in de 60-er jaren rector-magnificus was aan de Universiteit van Amsterdam, van het administratief universitair centrum in het Maagdenhuis. Dan gaan mijn gedachten terug naar het jaar 1969, toen studenten het Maagdenhuis hadden bezet. Dat zag ik destijds op de televisie, het was indertijd wereldnieuws.
Het geslacht Belinfante zou best wel uitgebreid kunnen zijn. Nou, uitzoeken maar…!
Nel Niekus-Heuwekemeijer (Geb. 1947 Watergraafsmeer).
Ik heb geen idee of het over dezelfde Sam Belinfante gaat, maar…
Mijn zeer muzikale tante Jos (J.M.) Koopman was rond de jaren vijftig getrouwd met ene Sam Belinfante. Dezelfde? Toen ik een jaar of vijf was (1948) woonden ze in Laren, aan (als ik mij goed herinner) een buitenweg, misschien “Zandpad” genaamd. Kan kloppen, want dat was het ook. In een landelijk gelegen houten huis. Niet lang daarna zijn ze gescheiden, maar mijn tante heeft zich haar leven lang J.M. Belinfante-Koopman genoemd. Die Sam is hertrouwd met enen IJda, waarmee mijn tante toch veel contact heeft gehouden. Uit dat huwelijk zijn twee kinderen geboren.