De Gooiseweg in de Watergraafsmeer

Door: Jo Haen
1938 – 1990
Bron: Wikipedia en Amsterdams Stadsblad

Van oudsher was de Weesperzijde de doorgaande route vanuit de stad naar het Gooi. Het deel Weesperzijde langs de Wetbuurt was geplaveid met kinderhoofdjes (zie onderstaande foto). Wilde je als voetballer uit de Wetbuurt b.v. naar je voetbalclub bij de Middenweg dan moest je via de Weesperzijde tot aan de Kruislaan lopen, daar naar beneden en dan rechtdoor de Kruislaan af tot de voetbalvelden in wat nu Sportpark Middenmeer/Voorland is. En als je op de Koningin Wilhelminaschool in de Corn. Drebbelstraat zat ging je via de Schagerlaan tot aan de Ringdijk (ongeveer bij de Vergulden Eenhoorn) en dan rechtsaf de Ringdijk af tot aan de Corn. Drebbelstraat. De Hugo de Vrieslaan en Kamerlingh Onneslaan bestonden tot de jaren 60 helemaal niet. Evenals de Gooiseweg. Hieronder een stukje geschiedenis.

De Gooiseweg
De Gooiseweg is een deel van de Amsterdamse stadsroute S112 en loopt van het Prins Bernhardplein nabij het Amstelstation naar Gaasperdam. De weg is uitgevoerd als autoweg met ongelijkvloerse kruisingen, maar op het eerste gedeelte ligt aan beide kanten ook een fietspad.

In 1938 was er al een plan
De wens voor een weg tussen Amsterdam en Het Gooi dateert al vanaf de jaren dertig van de 20e eeuw, een definitief besluit volgde 30 maart 1938. Door de Tweede Wereldoorlog werd alles op de lange baan geschoven. Pas in de jaren vijftig werd er vervolgactie ondernomen. Daartoe moest het originele ontwerp in verband met het toename van autogebruik geheel op de schop. In 1956/1957 werd een begin gemaakt met de aanleg van een dijklichaam, die deze (toekomstige) snelweg moest dragen. In april 1957 was er tot aan de Hugo de Vrieslaan al zoveel zand geplaatst dat het mogelijk was daar aan de brug, de Hugo de Vriesbrug (brug 457) die de Hugo de Vrieslaan overspant en gelegen is in de Gooiseweg,  te kunnen beginnen.
De Hugo de Vriesbrug (brug 457) is een kunstwerk in Amsterdam-Oost. Alhoewel genummerd als brug, is het een viaduct of tunnel afhankelijk van het gezichtspunt. Het bouwwerk overspant de Hugo de Vrieslaan en is gelegen in de Gooiseweg.

Bestedingsstop
Echter het Rijk had een bestedingsstop afgekondigd, zodat nog wel zand kon worden bijgestort, maar van bouwwerkzaamheden kon geen sprake zijn. Voor de Hugo de Vriesbrug was een miljoen gulden nodig, maar de gemeente Amsterdam kreeg de financiering door die bestedingsstop niet rond. Een totaalpakket van circa 40 miljoen voor bouwwerken was te veel van het goede. In september 1958 vond de Dienst der Publieke Werken wel de mogelijkheid om voor een bedrag van 10 miljoen gulden aan een elftal bruggen te kunnen bouwen/herstellen waarvan vier in de Gooiseweg (Kamerlingh Onnesbrug, Hugo de Vriesbrug, brug 460 en Kruislaanbrug), maar ook het enorme viaduct (toen grootste brug van de stad) brug 705. De kosten waren inmiddels vermoedelijk wel opgelopen.

In 1960 traject Gooiseweg geopend
In december 1959 was de Hugo de Vriesbrug grotendeels voltooid zodat geschat werd dat in de zomer van 1960 het traject Gooiseweg geopend kon worden. Het kunstwerk ging vanaf de opening naamloos door het leven. Op 8 december 2017 publiceerde de gemeente Amsterdam een lijst met vernoemingen van bouwwerken voor opname in de Basisregistraties Adressen en Gebouwen. Het ging toen om objecten in en over snelwegen in en om Amsterdam. De brug werd toen direct vernoemd naar de Hugo de Vrieslaan en daarmee indirect naar bioloog Hugo de Vries.

Op 2 mei 1960 openstelling van de noordelijke rijbaan
Op 2 mei 1960 werd de noordelijke rijbaan van die weg opengesteld voor verkeer (zij diende een aantal maanden als tweerichtingenweg). Er lag een drie kilometer lange nieuwe weg tussen het Prins Bernhardplein (toen nog Mr. Treubplein) en de Hartveldsebrug. De opening werd verricht door wethouder Publieke Werken Goos van ’t Tull. Het ontwerp zou zijn van de Amsterdamse Publieke Werken, de specifieke ontwerper van de Hugo de Vriesbrug is vooralsnog onbekend. Er zijn echter voor wat betreft dit kunstwerk overeenkomsten met de brug 386 (Cornelis Lelylaan/Westlandgracht), waarvan de ontwerper Dirk Sterenberg is. Die overeenkomsten bestaan uit bijvoorbeeld de wanden van het brugdek en de grafische vormgeving van de balustrades. Het viaduct werd samengesteld uit meer dan 8500 geprefabriceerde onderdelen die ter plekke in elkaar gemonteerd worden. Deze manier van bouwen was sneller (de aanleg van dit grote viaduct duurde met tien maanden even lang als de bouw van de veel kleinere voet/fietstunnel 460). Bovendien kon de Hugo de Vrieslaan tijdens de bouw gewoon door het verkeer gebruikt worden. De totale overspanning over de laan en bijbehorend water werd circa 100 meter.

Onderdeel van de geplande doorgaande route
De weg maakt onderdeel uit van een geplande doorgaande route (de Ringweg Amsterdam was er nog niet) tussen Het Gooi en Noord-Holland boven het IJ via de dan nog te bouwen IJtunnel. De opening van de gehele Gooiseweg leverde de jaren daarop direct verkeersproblemen op. Door werkzaamheden aan de Wibautstraat en Weesperstraat moest bijna alle verkeer naar en van de Gooiseweg over de Berlagebrug, die daarop niet berekend was.

Ring Oost duurde lang door de onderdoorgang van het spoorwegemplacement Watergraafsmeer
De aanleg van ring Oost duurde vrij lang en was technisch ingewikkeld, onder andere door de onderdoorgang van het spoorwegemplacement Watergraafsmeer dat in 1977 gerealiseerd werd. De aansluitingen van de Ring (RW10) op de Middenweg en de Gooiseweg vielen in de laatste fase van de voltooiing van de rondweg om Amsterdam.

Werkzaamheden aan Middenweg
In een krantenartikel in het Stadsblad van 14 mei 1985 staat te lezen dat de Middenweg tijdelijk in de richting van Betondorp moet worden verlegd. Op de plek van de oude Middenweg zal dan een viaduct worden gebouwd. Met dit viaduct zou de Ringweg uiteindelijk over de nieuwe Middenweg lopen, die drie en een halve meter zou worden verlaagd. Met op- en afritten zou de verbinding tussen beide wegen worden verlegd.
Tijdens de werkzaamheden zullen de fietspaden aan de kant van Betondorp verdwijnen. Ook de parallelweg tussen Betondorp en Diemen gaat verdwijnen.
In 1987 zal deze aansluiting van de ringweg naar de stad voltooid zijn. De aansluiting van de Middenweg op RW 10 vergt nogal wat denkwerk, de aanleg van de Gooise knoop is uiterst ingewikkeld. Bij deze verkeersknoop komen de Gooiseweg en de Ringweg samen, terwijl daar ook nog de Weespertrekvaart tussendoor loopt.
Verschillende wegen moesten worden verlegd, diverse viaducten werden gebouwd en de Gooiseweg werd zes en een halve meter opgetild. Hier overheen kwam de Ringweg te lopen.
Al met al werd het een ingrijpende operatie.

In 1990 oplevering
De snelweg tussen de S112 en knooppunt Watergraafsmeer S113, met 2×2 rijstroken  werd pas in 1989 opengesteld In 1990 werd het ontbrekende stuk tussen knooppunt Amstel en de S112 opgeleverd met 2×3 rijstroken en een jaar later werd de rest tot knooppunt Watergraafsmeer verbreed naar 2×3 rijstroken.