De Middenweg

1629 – 2021
Bron: Wikipedia en Watergraafsmeer, eens een parel aan de kroon van Amsterdam

Al te zien op een kaart van 1770
De Middenweg ligt al eeuwen in de Watergraafsmeer; eerst een zelfstandige gemeente en in 1921 geannexeerd door gemeente Amsterdam, die de naam ongewijzigd overnam. De Middenweg (Middel wech) is reeds te zien op een kaart van 1770 van de Watergraafsmeer. Ze snijdt vanaf de aanleg die polder van noordwest naar zuidoost door midden. De enige belangrijke zijstraat is ook dan al de Kruislaan (Kruis Wech); de kruising ligt centraal in de polder. Op die kruising stond tijden lang een grenspaal. Pas in de Amsterdamse periode kwam daar de kruising Hugo de Vrieslaan/Wethouder Frankeweg als kruising bij.

Van Oetewalerweg tot Hartveldsebrug
De straat begint (ook al in 1770) aan de Oetewalerbrug over de Ringvaart Watergraafsmeer en ligt daar in het verlengde van de Linnaeusstraat. De weg eindigt kilometers verder bij de Rijksweg 10 (Hartveldsebrug) en gaat daar verder als de Hartveldseweg. Ze vormt al eeuwenlang de verbinding tussen Amsterdam en Diemen.

Een grindweg met diepe karrensporen
Oorspronkelijk was de Middenweg een doodgewone grintweg, die door het drukke verkeer spoedig werd stukgereden. In de verslagen van het onderhoud van deze ‘hoofdverkeersader’ komen steeds weer de klachten van de buitenplaatsbewoners voor, die ‘met fatsoen deze weg niet konden gebruiken vanwege de diepe karrensporen’. Hier moest verandering in komen. In 1658 werd het middelste gedeelte verhard met keien, die tegen een stootje konden. Wel klaagden de minder met aards goed bedeelden over de uiterst slechte staat van de zijkanten van de Middenweg, doch hun stem drong niet door tot de Vroedschap. Pas in 1702 werden ook hun wensen ingewilligd, nadat de bewoners van verschillende hofsteden en buitenplaatsen opnieuw hadden geprotesteerd. Want ook zij die meestal met vigelante of karos stad- of huiswaarts gingen, moesten wel eens te voet gaan. Per slot van rekening moest hun gerij van tijd tot tijd worden doorgesmeerd. In de zeventiende en achttiende eeuw stonden er een vijftigtal hofsteden en negen grote en kleine buitenplaatsen.

Ajax begon in 1907 op een veld waar nu Christiaan Huygensplein is
Op de kaart van 1770 staat slechts hier en daar een gebouw. De meeste daarvan waren buitenverblijven voor rijke Amsterdammers, die de overvolle stad wilden ontvluchten. Op de kaart staat dan al buitenverblijf Frankendael; het enige buitenverblijf dat de tand des tijds heeft weerstaan. Nog tot de jaren twintig is de polder maar amper bebouwd, al zijn er al panden gebouwd langs de Middenweg. Zo kon in 1907 AFC Ajax nog aan deze weg beginnen met een nieuw speelveld, dat ter hoogte lag van het latere Christiaan Huygensplein, net ten noorden van de kruising met de Kruislaan. In 1934 kon die voetbalclub ook nog gewoon een nieuw stadion bouwen aan de zuidpunt van de polder (Stadion De Meer), dat tot in 1996 gebruikt werd; de club verhuisde toen naar de ArenA.

Frankendael, Nieuwe Ooster en Park de Meer
In de 21e eeuw kent de bebouwing nog steeds open stukken. Zo is daar aan de westkant een park rondom Frankendael en even zuidelijker ligt begraafplaats De Nieuwe Ooster alhoewel die haar ingang heeft aan de Kruislaan. Die begraafplaats ligt deels op de terreinen van de voormalige buitenplaats Roosenburgh. Op de plaats van Stadion De Meer werd de woonwijk Park de Meer gebouwd; straat- en brugnamen voeren terug op de succesvolle periode van AFC Ajax in de jaren zeventig. Daartegenover ligt de wijk Betondorp, vernoemd naar de kleine betonwoningen die er in de jaren twintig zijn gebouwd volgens de principes van de Amsterdamse School. Johan Cruijff werd daar geboren.

In De Avonden van Gerard Reve spreekt de moeder van de hoofdpersoon Frits van Egters over een echte Middenwegwind als aanduiding van een snijdende oostenwind die vanuit het oosten de stad bereikt.
Gebouwen
Aan de weg staan gebouwen uit allerlei architectonische tijdvakken. Zo is er het eerder genoemde buitenverblijf, er zijn woningen gebouwd volgens de Amsterdamse School, etc.