De miniatuurschoenenverzameling van de heer Schipper

1966
Door: Jo Haen
Bron: Ons Amsterdam januari 1966 –
Auteur: Jaap Kruizinga
Verteller: De heer G.G. Schipper (1915 – ?). In 1981 verhuisd naar Huizen.

Wie herinnert zich nog de unieke collectie miniatuurschoenen in de vitrine van schoenmaker Gerrit Schipper op de Wethouder Frankeweg 2 a? Ik denk heel veel mensen. Ikzelf ben er tig keer langsgelopen op weg naar de tramhalte op de Middenweg. En ik heb ook wel eens schoenen voor reparatie bij hem gebracht. De schoenmakerij bestaat al sinds de jaren 80 niet meer. Waar de verzameling is gebleven is mij onbekend. Misschien zijn er lezers die dat weten? In het januarinummer van Ons Amsterdam uit 1966 werd er een uitgebreid artikel aan de collectie gewijd, geschreven door Jaap Kruizinga. Hieronder een compilatie.

Hoe kwam schoenmaker Schipper ertoe een unieke collectie miniatuurschoenen en nog tal van andere schoenmakerscuriositeiten te verzamelen?
“Ik heb” aldus de heer Schipper “altijd belangstelling voor mijn vak gehad. Niet alleen in mijn studietijd, maar ook later interesseerde mij alles wat met schoenmaken verband houdt. Behalve tot de hedendaagse moderne ontwikkeling voel ik mij aangetrokken tot de historie van ons oude vak. Deze interesse bracht mij o.a. op het spoor van de rode laars, die als uithangteken mijn zaak siert. Deze laars is meer dan twee eeuwen oud”. De ‘rode’ blikvanger bracht veel voorbijgangers ertoe om eens in de etalage te kijken.

Begonnen met één exemplaar
De collectie is met één exemplaar begonnen. De schoenmaker zag bij een collega een miniatuurschoentje, een hoge bottine, welke als inktpot dienst deed. Hij kreeg hem mee, zette hem op zijn toonbank, waar hij de aandacht van deze en gene trok. Spoedig had hij er andere exemplaren bij en na tien jaar verzamelen was de verzameling 600 stuks groot. Naast de miniatuurschoenencollectie heeft hij o.a. ook een koperen maatstok uit 1700. Vroeger bestond er geen confectie in de schoenenindustrie en werd elke schoen naar maat gemaakt. Maar de hoofdzaak zijn toch de miniatuurschoentjes.

Onderdeel van vruchtbaarheid
“De mens beroert de aarde met zijn voet”, aldus de heer Schipper. “Daarmee heeft hij contact met de bodem die hem voedt en daarom beschouwde de mens deze voet (al gauw ook de schoen of sandaal) als onderdeel van de vruchtbaarheid. Voet en schoen werden daarvan de symbolen, evenals van bezit en macht. Door de symbolische betekenis van de schoen zijn eigenlijk de miniatuurschoentjes ontstaan. De jongeman gaf zijn aanstaande bruid een paar fraai bewerkte klompen cadeau als huwelijksgeschenk en later gaf hij zijn gade huishoudelijke voorwerpen, zoals peper- en zoutstelletjes, spaarpotten, snuifdozen of vingerhoeden in de vorm van een schoen, muiltje of sandaal. Ze zijn van glas, ivoor, paarlemoer, goud, porselein, hout, koper, zilver, aardewerk, albast, been, huid, textiel en plastic. Kunst en kits door elkaar. Hij pakt een koperen schoentje. Het is een snuifdoosje, waarin aan de voorzijde een speld verborgen zit. Wie zich vroeger aan de snuif van de heer des huizes vergreep kon rekenen op een gevoelige speldenprik”.

Er zijn ook ondeugende schoentjes!
“Soms waren schoentjes ook ondeugend”, vertelt de heer Schipper. “Zo kocht ik in Haarlem een porseleinen schoentje, waarvan de hiel was platgetrapt. Later bleek mij dat zo’n schoentje in werkelijkheid dienst deed in bepaalde hotels. Als een ‘heer’ een dergelijk schoentje voor de kamerdeur zag staan, was het een teken dat de daar verblijvende ‘dame’ hem binnen verwachtte…”.

Ook schrijver van korte verhalen over het schoenmakersvak
Het is te begrijpen dat de heer Schipper niet alles wat zijn verzameling betreft in zijn werkplaats aan de Wethouder Frankeweg kan opbergen. In zijn woonhuis, Mr. P.n. Arntzeniusweg 26, liet hij de rest zien. Daar bewaart hij uitgebreide documentatie zoals boeken, tijdschriften, folders, prentbriefkaarten, foto’s en afbeeldingen. Uiteraard allemaal met betrekking tot de schoen. Om de uitbreiding van zijn collectie te kunnen bekostigen is hij zich ook op het schrijven van korte verhalen gaan toeleggen, die geplaatst worden in tijdschriften betreffende het schoenmakersvak.

Verkopen doet hij de verzameling nooit, maar waar is het na bijna 60 jaar gebleven?
Verkopen wil hij zijn collectie nooit, hij heeft al eens een bod gehad. Maar helaas is het onbekend waar de collectie uiteindelijk is terechtgekomen. Misschien wel in het Nederlandse schoenenmuseum in Waalwijk. Wie het weet mag het zeggen.