1940 – 1967
Sinds 1975 schreef toenmalig Watergraafsmeerder Frank Roos voor het Amsterdams Stadsblad. (De krant was als Wiering’s Weekblad begonnen aan de Hogeweg.) De redactie vroeg hem artikelen voor de nieuwe pagina Oost. Later organiseerde hij edities voor alle windrichtingen in de stad plus kranten in Buitenveldert en de Bijlmer. Jarenlang beheerde hij het Watergraafsmeer-archief van historicus Jaap Kruizinga. In een serie korte stukken haalt hij herinneringen op.
Verbazing bij kunstenaars uit het verzet
Achter een klimop met veel bladeren, die in de herfst prachtig kleurden, bevonden zich in de Jennerstraathet huis en het atelier van Dick Stins. Hij beeldhouwde. Van hem is het enorme kunstwerk dat onthuld werd bij de opening van het nieuwe Schiphol, in 1967.In dat jaar raakte hij ook in opspraak. Voor de stichting Levi Lassen maakte hij een monument ter herinnering aan vermoorde joden uit Den Haag. De keus voor Stins riep bij kunstenaars uit het verzet verbazing op. Stins had in de Tweede Wereldoorlog immers getekend voor de Kultuurkamer, ingesteld door de bezetter (bron: Kunstenaars van de Kultuurkamer, Claartje Wesselink). Wie als kunstenaar wilde werken, moest zich aansluiten. En Stins had dat gedaan. Zodoende kon hij in de oorlogsjaren opdrachten van de Gemeente Amsterdam uitvoeren. Zoals een beeld ter ere van Jacob van Campen en een buste van actrice Wilhelmina van der Horst – Van der Lugt in de Stadsschouwburg. Het werd na de oorlog daar verwijderd en vernietigd.
Levens van enkele joodse bekenden gered
Tien kunstenaars en het bestuur van de stichting Kunstenaarsverzet 1942-1945 schreven over Stins in de kranten dat velen “niet vergeten zijn hoe welwillend zijn houding was jegens de Duitse bezetters en hun Nederlandse handlangers”. Tot de protesterende kunstenaars hoorden niet de minsten: schilder Willy Boers, beeldhouwers Mari Andriessen (Dokwerker) en Hildo Krop. De opdrachtgevers voor het Haagse monument lieten onderzoek doen naar de gedragingen van Stins. Het klopte weliswaar allemaal, maar Stins had zich tijdens de bezetting ook ingespannen om de levens van enkele joodse bekenden te redden. Bovendien had de ereraad voor de beeldende kunsten hem vrijuit laten gaan.
Davidster van brons
Het omstreden kunstwerk bestaat uit een Davidster van brons met daarin een aantal figuren. Diverse kranten meldden tijdens het tumult nog wel dat Stins een warme band had met het koningshuis. Hij was het die het kunstwerk voor luchtvaartpionier Jan Dellaert ontwierp. Dat werd onthuld door Prins Bernhard in aanwezigheid van de beeldhouwer. En koningin Juliana opende vijf jaar later het nieuwe Schiphol en ontving een gouden penning waarop het kunstwerk van de man uit de Jennerstraat staat afgebeeld.
Liefde voor het Huis van Oranje
Dat Stins bestuurslid was van de Lion-organisatie, waarvan de prins landelijk voorzitter was, werkte ook in het voordeel van zijn reputatie. Het regionale dagblad Tubantia schreef: “Stins staat buiten de links-georiënteerde gemeenschap van kunstenaars in Amsterdam. Hij pleegt zijn eigen gang te gaan, waarbij hij zijn liefde voor het Huis van Oranje niet onder stoelen en banken steekt.” Waarmee de kunstenaars uit het verzet in de hoek werden gezet.
(Afbeelding: Wie bij de opening van het nieuwe Schiphol aanwezig was, ontving een bronzen versie van de herdenkingspenning. De moeder van Frank, Vera Roos, was een van de gasten)
Geef een reactie