.
2019
Door: Jan Dijk (1947) – Geboren en getogen in de Watergraafsmeer. Woont er nu nog steeds.
Ze vallen nauwelijks op. Maar aan diverse woningen aan het Linnaeushof bevinden zich gevelstenen. En daar valt wel iets over te berichten.
Bouwheer van het hele Linnaeushof, inclusief de kerk van de Martelaren van Gorcum, is Alexander (Jacobus) Kropholler. Een leerling van de grote Berlage. Kijk naar diens Beurs aan het Damrak in de stad, en je herkent zijn stijl in de kerk van het hof.
Alexander bouwde veel in Nederland. Bijvoorbeeld het nieuwe klooster in Egmond – als je daar bent valt je de gelijkenis onmiddellijk op.
Alexander had een zus Margaret. Ook architect. Trouwde met de veel oudere architect Staal. Viel bij broer niet in goede aarde. Zo gaan die dingen. In de Meer bouwde ze het Louise Wenthuis aan het Prins Bernhardplein. Heel andere architectuur.
Ik wil het hier hebben over de maker van die gevelstenen, een andere zus: Julie (Louise Clarisse) Kropholler. Ze leefde van 1894 tot 1963. Ze deed aan glasschilderkunst maar maakte ook tegeltableaus en wandtegels overal in het land, vaak in gebouwen van haar broer. In het vroegere raadhuis van Wateringen bijvoorbeeld verbeeldde ze de hele dierenriem fraai in gevelstenen. Die zijn van na de oorlog. Je herkent de stijl in de stenen waar het hier om gaat. In Venlo is veel van haar werk te zien; aan woningbouwcomplexen en in en aan de Heilige Familiekerk.
Ook het Linnaeushof mag zich gelukkig prijzen met Julies werk. Buiten aan de kerk de klok en de tableaus boven de ingangen. Maar vooral met die tegels die als gevelstenen een aantal woningen sieren. Het lijkt erop, dat ze aangebracht zijn nadat alle woningen voltooid waren. Volgens een website zijn ze op meer plekken in het land te zien.
We zien alle planeten symbolisch weergegeven zoals men dat vroeger zag, in de mening dat alles, ook de zon, om de aarde draaide. En ook de andere twee echte planeten die later ontdekt werden, o.a. Uranus door Herschel van de Herschelstraat.
De 7 Planeten zijn in een logische volgorde aangebracht. Wanneer je vanaf de ingang in de richting van de Wethouder Frankeweg naar de uitgang loopt zie je dat. Die 7 gaven de dagen van de week in de Romeinse tijd (of al eerder) hun namen. Daarom ook heeft de week 7 dagen.
Ik bespreek ze stuk voor stuk.
De ZON: een koning met stralenkrans, scepter en bol. Van de zondag.
De MAAN: een jonge vrouw met kandelaar en een hoorn om geluid mee te maken in het donker (?). Van de maandag.
MARS: Een schreeuwende krijger met schild en zwaard met ruitvormige spits. Van de dinsdag (Fr: mardi, It: martedì).
MERCURIUS: de boodschapper der goden met reistas, caduceus of herautenstaf en vleugels aan het hoofd. Van de woensdag (mercredi, mercoledì)
JUPITER: oppergod met bliksem en donderwolk. Van de donderdag (jeudi, giovedì)
VENUS: een jonge vrouw die in de spiegel kijkt. Van de vrijdag (vendredi, venerdì)
SATURNUS: een gebaarde god van de landbouw met een sikkel en in de linkerhand een onduidelijk object in de rechter. Wie heeft een idee? Van de zaterdag (Eng: Saturday).
De twee later ontdekte planeten staan in de gevels van het dwarse gedeelte midden op het plein, tussen tennisbaan en kerkplein. Dat zijn:
URANUS, god van de hemel met wolken, en
NEPTUNUS, god van de zee met zijn eeuwige drietand net als op de fontein voor Frankendael en een golf die over hem heen spoelt.
Zijn het meesterstukjes? Ik hoop dat u er nu eens goed naar gaat kijken. En ze op hun waarde gaat schatten. De hoogste tijd voor een canon van de Watergraafsmeer.
Dan ook even naar Wateringen gaan.
Rens zegt
Het object in de linkerhand van Saturnus lijkt mij een slang die zich in de staart bijt en zo een cirkel vormt.
Op internet vind ik teksten over Saturnus waarbij de symbolen staan voor oneindigheid..
M de Boer _schreuder zegt
Zijn bekend voor mij altijd gezien in mijn jeugd op het Linnaeushof. Leuk de omschrijving van de stenen. Zijn ook mooi gerestaureerd zie ik.
Nico Stibbe zegt
leuk artikel maar daarom zijn er zeven dagen…….? en dan de zevende sorry de 2e.. mardi meen ik te herrinneren, kan inderdaad mars zijn maar wodan de stormgod…..?