De herbegrafenis van generaal J.B. van Heutsz

1926

Door: Henk de Koning (1922 – december 2006), was zoon van dhr. De Koning, destijds hoofd van de Hogewegschool. Hij is geboren op de Linnaeusparkweg 13 en heeft daar gewoond tot 1951. Hij was werkzaam als leraar lichamelijke opvoeding.

Hoewel ik pas vijf jaar was, herinner ik me de herbegrafenis van generaal J.B. van Heutsz (1851-1924) op de Nieuwe Ooster nog goed. Pa was bevriend met de familie Ingwersen, die een bloemisterij had op de Middenweg, tegenover de Hogeweg. We mochten in de kamer boven de winkel de indrukwekkende stoet van de gewezen generaal en gouverneur-generaal van het toenmalige Nederlands Indië komen bekijken. De generaal is vooral bekend geworden door de onderwerping van Atjeh in 1890, waarbij ook Hendrik Colijn zich onderscheidde. Als gouverneur-generaal wist hij in alle buitengewesten het gezag te bevestigen. Na zijn aftreden werd hem het grootkruis der orde van de Nederlandse Leeuw verleend. Op de Nieuwe Ooster was een groot mausoleumgebouw waarin zijn stoffelijk overschot zou worden geplaatst, vlak achter de rouwkamer.

De indrukwekkende stoet liep over de Middenweg. Uiteraard veel militaire gezagsdragers, al of niet te paard, muziekkorpsen, vele rijtuigen met hoogwaardigheidsbekleders en natuurlijk veel soldaten, zowel van het KNIL (Koninklijk Nederlands Indisch Leger) als van het Nederlandse leger. De kist met het stoffelijk overschot was geplaatst op een affuit getrokken door vier rijen soldaten, die met de affuit verbonden waren door een lang touw. De hele route was afgezet met militairen als eerbetoon aan de grote generaal. Op de Ooster was het een drukte van belang, veel exotische uniformen, bepluimde steken en veel eretekenen.

Het mausoleum is nog steeds indrukwekkend al werd het een sta-in-de-weg voor de uitvaartstoeten. Enige jaren geleden besloot de directie van de Ooster het mausoleum te verplaatsen naar een rustiger plaats. Dit alles heeft ook te maken met de huidige kijk op ons optreden in het verleden in het voormalige Nederlands Indië. In Amsterdam-Zuid werd later nog een monument voor van Heutsz opgericht. De bronzen plaquette, versierd met bronzen eikenloof, werd zwaar beschadigd, niet alleen uit baldadigheid maar ook uit woede over zoveel verering voor wat men nu noemt ‘bruut geweld’ en koloniale overheersing. De tijden zijn wel veranderd.