1948 – 2005
Sinds 1975 schreef toenmalig Watergraafsmeerder Frank Roos voor het Amsterdams Stadsblad. (De krant was als Wiering’s Weekblad begonnen aan de Hogeweg.) De redactie vroeg hem artikelen voor de nieuwe pagina Oost. Later organiseerde hij edities voor alle windrichtingen in de stad plus kranten in Buitenveldert en de Bijlmer. Jarenlang beheerde hij het Watergraafsmeer-archief van historicus Jaap Kruizinga. In een serie korte stukken haalt hij herinneringen op.
Witte wijk met duplexwoningen
Grote namen zijn verbonden aan Tuindorp Frankendaal, of gewoon ‘Jeruzalem’. Cornelis van Eesteren, Mien Ruys en Aldo van Eyck drukten hun stempel op de witte wijk met duplexwoningen. Ook architect Ben Merkelbach kon zijn handtekening onder het naoorlogse project zetten. In de winter kon hij vanuit zijn markante huis waarschijnlijk uitkijken op het resultaat.
In 1957 betrok Merkelbach hofstede Frankendael
Merkelbach en zijn gezin betrokken in 1957 de hofstede Frankendael, waarnaar het tuindorp vernoemd werd. Zelf heeft hij niet lang van de fraaie woonplek kunnen genieten; hij overleed in 1961. Jeruzalem heeft hem ruimschoots overleefd, hoewel dat niet altijd zeker was. De witte wijk was voor Amsterdam een van de eerste woningbouwprojecten na de oorlog. Plannen lagen er al in 1933. Toen tekenden de ontwerpers nog gesloten bouwblokken, een concept dat destijds vaker gekozen werd. Een paar jaar later drukte de stroming van de Nieuwe Zakelijkheid haar stempel op de bouw. Er werd gekozen voor bouw in stroken.
Jacoba Mulder
In 1948, toen het er eindelijk van zou komen, veranderde stedenbouwkundige Jakoba Mulder het plan. Zij koos een hakenpatroon met open binnenhoven, zoals we dat nu nog herkennen. Deze verkaveling leverde meer woningen op voor hetzelfde terrein “doordat de breedtemaat op een toevallig zeer voordelige wijze voor dit systeem uitkwam”, schreef Mulder in 1950. Het zou 390 woningen opleveren; voorlopig als duplex.
Stadsbouwmeester van Amsterdam
Ben Merkelbach – die aanvankelijk een beroepsverbod kreeg omdat hij tijdens de bezetting was blijven werken (het werd al spoedig herroepen) – en zijn bureau tekenden de markante woningen. Een conflict met zijn toenmalige compagnon Piet Elling over het ontwerp voor het GAK-kantoor in Bos en Lommer, gaf Merkelbach de ruimte stadsbouwmeester van Amsterdam te worden. Die functie werd nieuw leven ingeblazen omdat de stad voor verschillende grote beslissingen stond op het gebied van ruimtelijke ordening. In die rol was er een ‘ambtswoning’ beschikbaar: Frankendael. De familie Merkelbach zou er tot 2005 blijven wonen.Het huidige restaurant werd naar de stadsbouwmeester vernoemd – vooral omdat verderop aan de Middenweg al een restaurant Frankendael bestond.
(FOTO: In 1997 interviewde ik op Frankendael toenmalig bewoner Bas van Vliet, kleinzoon van Merkelbach. Ik kon het niet laten fotograaf Richard Mouw te vragen dáár een foto van me te maken.)
Geef een reactie