1939 – 2021
Door: Jo Haen
De Hugo de Vrieslaan dateert officieel vanaf 1939, toen die straat deze naam kreeg. Daarvoor was het gebied tussen de Middenweg en het Amstelstation (dateert ook uit 1939) een landelijk gebiedje met volkstuinen en waar gevoetbald werd, o.a. door a.v.v. Amstel. Ik heb (nog) niet kunnen achterhalen of er een weg doorheen liep, maar ook dat zal een landelijk paadje geweest zijn. De aanleg van de Hugo de Vrieslaan had waarschijnlijk te maken met de bereikbaarheid van het Amstelstation.
Wie was Hugo de Vries?
Hugo de Vries (1848-1935) was hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam (1880-1918). Hij ontwikkelde de mutatieleer, die uitgaat van sprongsgewijze verandering van eigenschappen. De leer heeft betrekking op alle levende organismen, dus niet alleen op planten.
De Hugo de Vrieslaan loopt tussen de Middenweg en eindigt bij het Julianaplein (Amstelstation). En ter hoogte van de Schagerlaan/Fizeaustraat bevindt zich een viaduct, de Hugo de Vriesbrug (brug 457). en wordt beschouwd als een kunstwerk. Het kunstwerk ging vanaf de opening van de Gooiseweg naamloos door het leven. Op 8 december 2017 publiceerde de gemeente Amsterdam een lijst met vernoemingen van bouwwerken voor opname in de Basisregistraties Adressen en Gebouwen. Het ging toen om objecten in en over snelwegen in en om Amsterdam. De brug werd toen direct vernoemd naar de Hugo de Vrieslaan en daarmee indirect naar bioloog Hugo de Vries.
De Hugo de Vriesbrug (brug 457) is een kunstwerk in Amsterdam-Oost. Alhoewel genummerd als brug, is het een viaduct of tunnel afhankelijk van het gezichtspunt. Het bouwwerk overspant de Hugo de Vrieslaan en is gelegen in de Gooiseweg.
Tot 1950 was de Hugo de Vrieslaan een braakliggend terrein, door spelende kinderen (zoals ik) genaamd het Emmaveld, waar je ’s winters op de slootjes leerde schaatsen. Het strekte zich uit van de Emmakerk (huidige naam De Bron) tot aan Café Frankendael langs de Middenweg, en tot aan de Wetbuurt in het zuidwesten. Op dit braakliggende terrein was er vanaf najaar 1945 maandenlang een militair tentenkamp van het Gealliëerde bevrijdingsleger, vermoedelijk om Bijltjesdag te voorkómen. Ik zag als 4-jarige jongetje met mijn vader vanaf het balkon van boekhandel Lindvelt langs de Middenweg (pal tegenover de Hogeweg) de enorme mensenmassa, die op een lichte lente-avond in mei 1946 de stoet van Winston Churchill met gejuich zag voorbijrijden, komend vanaf de Linnaeusstraat en op weg naar het Emmaveld-tentenkamp om de militairen persoonlijk te begroeten.
Dat ik me die mei-avond uit 1946 nog herinner komt door de hartstochtelijke nadruk waarmee mijn vader mij bezwoer “probeer dit je te blijven herinneren! Ook als je later groot bent! Dat is waarom je vanavond mag opblijven om mee te gaan kijken naar de optocht!”
Waarom heeft het Olifantsmeertje die naam gekregen?
Omdat in de winter er pas op geschaatst kon worden na een langdurige vorstperiode en als er een olifant op kon staan kon je overal schaatsen zelfs onder de brug door.( het olifanten water)