25 oktober 2019
Bron: Het Parool – Josien Wolthuizen

Met de sluiting van ’t Hoekje verliest de Watergraafsmeer een van zijn laatste iconische buurtwinkels. De eigenaren van de bloemenzaak Bert (87) en Uschi Engelen (71) hebben geen andere keuze.
Bert en Uschi Engelen zijn niet van de vooraf samengestelde boeketten. Beslist niet. Elke bos die over de toonbank gaat, is bloem voor bloem uitgekozen. In de winkel, die qua inrichting wat wegheeft van een antiekzaak, staan emmers vol bijzondere, exclusieve soorten. Klanten wijzen aan wat ze mooi vinden, Uschi maakt er vervolgens een mooie bos van. Wie het even niet weet, krijgt een duwtje in de goede richting.
Tot volgende week althans: dan gaat de winkel op de hoek van de Cornelis Drebbelstraat en de Wakkerstraat in de Watergraafsmeer dicht. Bert en Uschi, 71 en 87 jaar oud, gaan met pensioen. Niet dat ze wilden stoppen, maar financieel gaat het niet meer. De klandizie nam af, de verliezen toe. Veel buurtbewoners rouwen om het vertrek, maar van sympathie kunnen Bert en Uschi niet leven.
Marloes Tervoort (42) komt al dertien jaar bijna wekelijks in de winkel. Vandaag zoekt ze een herfstige bos voor zichzelf en iets vrolijks voor een buurman die goed nieuws heeft gekregen. “Uschi weet precies wat ik mooi vind. Dat maakt haar zo leuk.” Uschi, inmiddels druk in de weer met allerlei kleurige bloemen, informeert of de bos niet té herfstig wordt. Tervoort schudt haar hoofd. Uschi lacht: “Het gebeurt eigenlijk zelden dat ik iets terug moet leggen. En als het wel zo is, vind ik dat natuurlijk niet erg.” Tervoort noemt de winkel een huiskamer. “Uschi is een deel van je leven. Ze weet heel veel van iedereen.”
Einde van een tijdperk
Het is deze zaterdag, een week voor de sluiting, een komen en gaan van mensen. Buurtbewoners komen, nu het nog kan, nog snel een bos bloemen halen. Ze spreken allemaal met evenveel liefde over Uschi en Bert. De buurt is gek op het echtpaar – omdat het zulke warme mensen zijn, maar ook omdat ze het gezicht zijn van een Amsterdam dat langzaam verdwijnt. ’t Hoekje is zo’n winkel waar er in de laatste decennia veel van zijn gesloten in de stad. Zo’n winkel die zorgt voor sociale controle, waar de mensen elkaar kennen. In de keuken achterin de winkel hangen sleutels van huizen in de buurt. Kinderen die uit school komen, moeten eerst langs Uschi en Bert om de sleutel op te halen.
Voor Floor Vos (36) eindigt met het sluiten van de zaak een stukje familiegeschiedenis. Ze zat zelf nog in haar moeders buik toen die al in de winkel kwam, nu koopt ze er zelf bloemen met haar zoon. “Het is ontzettend zonde. Dit type ondernemer is ontzettend fijn. Ze maken met iedereen een praatje. Waarschijnlijk wordt het pand verbouwd tot een woning, waarmee het leven in de buurt definitief achter de voordeuren verdwijnt. Het wordt doods, de sociale cohesie verdwijnt. Daarom is zo’n winkel goud waard.” Zoon Jonas (4) gaat vooral de lolly’s – van die ouderwetse met colasmaak – missen die hij altijd kreeg in ’t Hoekje.
Uschi en Bert leerden elkaar in de jaren zeventig in Duitsland kennen, waar Bert op het laatst negen bloemenstallen had. Hij bedacht een formule met bloemenstallen bij de ingangen van grote warenhuizen, die daardoor een stuk aantrekkelijker werden. “Het was een goudmijn,” zegt hij, met pretogen. In een van die stallen leerde hij Uschi kennen, die werkte als schoonheidsspecialist en kapper. Ze trouwden en vertrokken naar Nederland.
In 1987 openden ze de winkel in de Watergraafsmeer. De zaken liepen goed, het echtpaar was al gauw geliefd in de buurt. Uschi heeft in die jaren een scherpe Amsterdamse tong ontwikkeld, maar haar sterk Duitse accent is nog altijd hoorbaar. Ze is herkenbaar aan de leesbril die altijd op het puntje van haar neus balanceert. Bert is een ras-Amsterdammer, die in elk stadsdeel wel een verleden heeft als bloemenverkoper. Tot zijn 78ste was hij ook nog inkoper voor andere bloemenzaken in de stad.
De economische crisis betekende de ommekeer. Sindsdien is het nooit meer geworden zoals voor die tijd. Op doordeweekse dagen was het aantal klanten de laatste jaren meestal op de vingers van één hand te tellen. De boekhouder had al een paar keer laten doorschemeren dat stoppen misschien toch het beste was. Er waren vaker rode dan zwarte cijfers. Toch stak Uschi nog een paar keer spaargeld in de zaak. Ze wist niet hoe ze aan Bert moest vertellen dat de situatie eigenlijk niet meer houdbaar was. “Hij zit al sinds zijn 27ste in de bloemen. Het is zijn leven. Ik wilde het hem niet aandoen.”
Dat bij Bert drie jaar geleden een spierziekte werd geconstateerd, maakte de situatie er niet makkelijker op. Sindsdien moest Uschi elke week alleen naar de veiling. In het holst van de nacht stond ze op, reed ze met haar auto van hun woonplaats Purmerend naar Aalsmeer, om vervolgens nog de hele dag in de winkel te staan. “Ik merkte dat ik steeds vaker boos werd op Bert. Gewoon om kleine dingen. Ik was zo moe. Toen wist ik dat ik de knoop moest doorhakken.”

Altijd ouwehoeren
Bert knikt vanuit zijn gouden fauteuil instemmend bij alles wat zijn vrouw vertelt. De sluiting emotioneert hem, erover praten vindt hij lastig. Wat hij vooral gaat missen? Ouwehoeren met klanten. “Ik ben een echte Amsterdammer. Als iemand binnenkomt, gaat mijn mond vanzelf open. Ouwehoeren is mijn hobby.” Uschi moet lachen. “Ik zei weleens: stop nou met dat geouwehoer!” Bert grijnst.
Dat de verkoop de laatste jaren steeds verder terugliep, komt volgens Uschi vooral door de veranderende buurt. “De laatste jaren zijn huizen hier verkocht voor gigantische bedragen. Mensen maken lange dagen om dat te kunnen betalen. Ze hebben minder tijd om boodschappen te doen.” Een ander probleem: Airbnb. In de zomer telden Uschi en Bert soms wel tachtig rolkoffers op een dag. “Veel mensen verhuren hun huizen om dure vakanties te kunnen betalen. Ik begrijp dat goed, maar toeristen kopen geen bloemen.”
De concurrentie van online verkopers als Bloomon was voor Uschi en Bert ook niet bij te benen. Voor hen was een eigen website al geen haalbare kaart. “Ik was al heel blij dat we een pinapparaat hadden. Verder heb ik er geen verstand van.”
Als de zaak na komend weekend definitief dicht is, gaat het echtpaar eerst een paar weken helemaal niks doen. Uschi kijkt er vooral erg naar uit om uit te slapen. Daarna ziet ze wel weer verder. In de flat waar ze wonen worden genoeg activiteiten georganiseerd. En Bert? Die hoopt vooral dat daar ook Amsterdammers zijn. Om mee te ouwehoeren.
P.S. Helaas heeft Bert niet lang van zijn rust kunnen genieten. Ongeveer een half jaar later is hij overleden.
Selma Hetharia Bedankt Ushi voor al je mooie boeketten toen wij nog om het hoekje woonden. Alles goeds voor jullie beiden ❤️
Carin Nyst Het Hoekje.. dat was een begrip! Daar haalde ik ook altijd bloemen toen ik nog in de WGM woonde Jammer, al die verdwijnende buurtwinkels! Maar we doen het zelf met al onze internetaankopen en onze veel-voor-weinig liefde…
Charlotte van Oosterbos Jammer .. succes met alles