donderdag 22 februari 2018
Door: Jo Haen (1939) Ik ben geboren in Purmerend. Woon sinds 1963 in de Watergraafsmeer. Samen met Ron de Wit beheer ik deze website. Ik schrijf verhalen, interview mensen in de WGM en organiseer verhalenwandelingen.
De Vereniging Ons Amsterdam organiseerde op donderdag 22 februari 2018 met Jan Dijk een wandeling door de Watergraafsmeer. Jan, geboren en getogen in de Meer, nodigde me uit om mee te gaan.
Het buitenhuis IJslandt
Vanaf het verzamelpunt op de hoek Kamerlingh Onneslaan/Middenweg waar ooit het geboortehuis van Jan Dijk heeft gestaan boven het voormalige postkantoor lopen we naar de oorspronkelijke voorkant van de Telefooncentrale uit 1923 van architect Boeken. We bewonderden de fraaie art deco-letters, terwijl Jan vertelde over het gebouw en dat er in de 18e eeuw het fraaie buitenhuis IJslandt stond.
Burgemeester de Witpad?
Aan de overkant van de Middenweg, op nummer 63, woonde tot de annexatie Burgemeester de Wit. Het was een geliefd persoon, volgens onze gids, zo zeer zelfs dat de bewoners van het buurtje bij het Amstelstation zijn naam aan hun buurt wilden geven, de Witbuurt, maar omdat er al een de Wetstraat was (nu Fahrenheitstraat) werd het toch de Wetbuurt. Ikzelf twijfel aan deze uitleg.
Naast het huis van de Burgemeester staat nog steeds het gebouw van de Gooische Stoomtram, die tot 1939 door de Meer reed richting Gooi. Nu appartementen.
Op naar het oudste straatje van de Watergraafsmeer, de Linnaeusdwarsstraat, ook wel ‘Hibsekrib’ genoemd. Jan vindt de naam Linnaeusdwarsstraat maar niks, hij gaat stappen ondernemen om het te laten omdopen tot Burgemeester de Witpad. Ik ben er helemaal voor!
R.K. Hulpkerk
We wandelen door het straatje en aan het eind komen we via een klein trappetje bij een onderdoorgang naar de Linnaeusparkweg. Op deze plek stond vroeger de R.K. Hulpkerk, voordat de Martelaren van Gorcumkerk op het Linnaeushof werd gebouwd. De pastorie was in een woonhuis op de Linnaeusparkweg terwijl ook de nonnen daar een onderkomen hadden, op nummer 31.
Henneicke en de familie Nol
Op die zelfde Linnaeusparkweg is vanuit het portiek van nummer 25 in december 1944 Henneicke doodgeschoten door een verzetsman. Hij was hoofd van een groep z.g. “Jodenjagers”. Voor elke aangebrachte Jood kregen ze een geldbedrag. Hij woonde op nummer 79 in het huis waar daarvoor de Joodse familie Nol had gewoond, in 1943 vermoord in Auschwitz en Sobibor.
Linnaeusparkweg de mooiste straat van de Watergraafsmeer
Op het Hogewegpleintje is mede door toedoen van de heer Kamerlingh weer een fontein gebouwd. Tot 1932 stond er daar ook al een fontein, geschonken door het toenmalige waterleidingbedrijf, maar werd afgebroken omdat hij niet functioneerde en een sta-in-de-weg was voor het autoverkeer!
Jan vindt de Linnaeusparkweg de mooiste straat van de Watergraafsmeer. Er staan dan ook prachtige herenhuizen met vaak mooie tegeltableaus in de portieken. In de Copernicusstraat, die dateert uit de jaren 30 van de vorige eeuw, zijn diverse stenen kunstwerken van Hildo Krop aan de puien te bewonderen.
Het Linnaeushof: een totaal andere wereld
Via de onderdoorgang en het paadje achter de Linnaeusparkweg komen we in een ‘totaal andere wereld’ terecht: het Linnaeushof met zijn prachtige R.K. Martelaren van Gorcumkerk (nu Hofkerk geheten) van architect Kropholler in de stijl van de Amsterdamse School. Een oase van rust in een drukke stad. Mooie huizen, wel wat kleine ramen, maar heel mooi en tevens een aantal scholen, het voormalige Claraklooster van de nonnen en achter de kerk een heuse tennisbaan, waar in het begin van de bouw ook op geschaatst werd.
Op de binnenplaats van de Lidwinaschool kijken we uit op de 3 scholen. Vroeger waren dat: Een kleuterschool, Maria Gorettischool geheten, een meisjesschool Clara Fey en een jongensschool Sint Lidwina. Nu heet het de Lidwinaschool voor basisonderwijs en zit er de Amsterdamse Mavo in.
Naast de school richting Weth. Frankeweg zien we een gedeelte van de tochtsloot, die door de hele Watergraafsmeer loopt, al is hij hier en daar wel verlegd. Dit stuk is in ieder geval het oudste gedeelte.
De Emmakerk
Op de hoek Weth.Frankeweg en Middenweg kijken we naar de protestantse kerk De Bron, gebouwd in 1939 als Hervormde Kerk. Na het samengaan van de Hervormde Kerk en Gereformeerde Kerk op het Robert Kochplantsoen heet de kerk de Bron, maar iedereen zegt nog steeds Emmakerk.
De fontein van Huize Frankendael
Daarnaast staat Huize Frankendael met zijn prachtige fontein, afkomstig uit Driemond vlakbij een driestromenpunt, daarom de drie stroomgoden; de Smal Weesp (nu gekanaliseerd), de Gein en de Gaasp, Onze gids vertelt over de 3 figuren die op de fontein te bewonderen zijn.
De wandeling eindigt in Café Frankendael (nee, niet Huize Frankendael), even verderop op de Middenweg waar we onder het genot van een kopje koffie nog wat napraten.
Met dank aan onze gids Jan Dijk, die ons een interessante en leerzame middag heeft bezorgd. Zelf weet ik best veel over de Meer, maar je leert altijd weer bij.
Ik ben geboren in het Burgerziekenhuis op 9 september 1941 en woonde op de Breedeweg 29.
Mijn hele jeugd dus doorgebracht in de Watergraafsmeer. Ik krijg mijn eerste lesjes op de kleuterbewaarplaats Tryfosa . Als je een berg had geschept in de zandbak kreeg je een vlag. ik maakte alleen maar kuilen.
Mijn lagere school was de Willem van Outshoornschool. Een van de vele klasgenoten was Lucas Vink die in de hypsekrib woonde. Hij kon prachtig tekenen. Het straatje vond ik een beetje eng. Mijn vader was penningmeester van de vereniging Ons Amsterdam en Jaap kruizinga was de voorzitter. Mijn vader gaf rondleidingen door de stad. Amsterdam is mij nog steeds heel dierbaar. Ik woon nu in Zeist.
Trudi van Dorssen Ik keek uit op de Hibsekrib. Als ik bij een vriendin op t Hof was geweest sprak ik een tijd af met mijn moeder. Als het al wat schemerde.
Zij ging dan op t balkon staan en ik ging rennend door t gangetje en riep heel hard joehoe! en mijn moeder ook.
Met kloppend hart weer thuis….
Eenmaal overdag stond er een potloodventer in t hoekje
Saskia Spreen Als kind woonde ik op nr 39 (tot ca 1975) en nu ik er over na denk..
In mijn beleving woonde Piet Kuit en Riek Wagner direct naast ons maar blijkbaar zat er nog een huis tussen want zij woonden aan het eind van de straat. Ik kan me niet indenken wie dan op 41 woonde.
Ik was 7 toen we verhuisden dus wie weet zit ik er wel helemaal naast met de nummers.
Mochten de huidige bewoners van nr 39 hier lezen, ik zou heel graag wat foto’s hebben van het huis en ook van het huis van Piet en Riek
BURGEMEESTER DE WIT
Bij dezen draag ik argumenten aan, waarom ik het een goed idee vind, de Linnaeusdwarsstraat naar hem te vernoemen.
Hij was ruim 20 jaar burgemeester van de zelfstandige gemeente Watergraafsmeer. Hij was het vanaf 1898 tot de opheffing van die gemeente op 1 januari 1921. Hij was zeer geliefd. Een wapenfeit is, dat hij in 1908 een groot Uitbreidingsplan Watergraafsmeer liet ontwerpen voor en aannemen door de gemeente. Daarvan is de stratenstructuur van Tuindorp Watergraafsmeer (Betondorp) een overblijfsel. Daar was men al voor 1920 begonnen met de grond bouwrijp te maken. De Eerste Wereldoorlog fietste erdoorheen, er was vertraging ontstaan. In 1914 nam hij veel Belgische vluchtelingen op in het pas opgeleverde oudste deel van Amsteldorp – een ander wapenfeit. Dat wijkje werd uit waardering op zeker moment naar hem De Witbuurt genoemd. Omdat de Christiaan de Wetstraat daar een van de straten was, werd dat verbasterd tot de Wetbuurt. Men was De Wit inmiddels een beetje vergeten. Namen die met de Zuid-Afrikaanse Boerenoorlogen te maken hadden waren populair, de Zacharias Jansestraat heette Paul Krugerstraat. Beide namen werden na de annexatie veranderd: de Transvaalbuurt kende ze al. De meesten van die vluchtelingen keerden binnen een jaar terug.
Verder maakte hij (niet echt een wapenfeit) een eind aan Pinksterdrie; vroeger een grote feestdag in veel plaatsen in Noord-Holland. Lees hierover op internet het leuke Pinksterblommen van Justus van Maurik. Mensen werden gewelddadig. Het was genoeg geweest.
Voor mensen die er niet wonen heeft de Linnaeusdwarsstraat geen goede naam; er woonden lange tijd veel arme gezinnen. Bovendien – het is geeneens een dwarsstraat: hij loopt dood tegen het hogere talud van het Linnaeuspark, de woonwijk. Linnaeus komt al vaak genoeg voor. Een andere naam lijkt mij (als buitenstaander, en als kind overbuurman) sowieso gewenst. Het is ook nog het oudste straatje van de buurt. Alle reden om die naar iemand uit een verder verleden te vernoemen. Burgemeester de Wit komt wat mij betreft als eerste in aanmerking. De burgemeesterswoning was vlakbij. Middenweg 63. We hebben in Amsterdam al de De Wittenstraat en de Witte de Withstraat (hoe lang die laatste nog?). Dan is de naam Burgemeester de Witpad verkieslijk. Direct naast het Linnaeuspad. Een volwassen naam voor een volwassen straat.
Ik hoor, dat de bekende anarchist Alexander Cohen voor de Eerste Wereldoorlog in de Linnaeusdwarsstraat is gearresteerd. Hij moest nog een gevangenisstraf uitzitten wegens majesteitsschennis. Hij had in Den Haag Koning Willem III Koning Gorilla genoemd – hij was niet de enige die dat deed. Kon hij zich in het straatje een tijdje schuilhouden? De veldwachter kwam hem op het spoor omdat hij ongehuwd samenwoonde. Dat was de eigenlijke grond van zijn aanhouding.Overigens heeft hij dat met dezelfde vrouw ruim 60 jaar gedaan. Hij had dus ook een ordelijke kant. Voor nadere informatie over Alexander Cohen, vanaf zijn vroege jeugd al tegendraads, verwijs ik naar Wikipedia