Een merkwaardig woonschip aan de Weesperzijde met een bijzondere bewoner.

1954

Door: Ruud Greeff is in 1944 geboren op de Bloemgracht. Als kind gewoond in het Amsteldorp. Omstreeks de 70-er jaren heeft hij de Watergraafsmeer verlaten, na een kort oponthoud in de van ’t Hofflaan.

Wat in mijn jeugd kon, zal waarschijnlijk nu niet meer gebeuren.

Buitenrustpad
Ik woonde op het Buitenrustpad in de Amstelbuurt. Je zou kunnen zeggen dat dit een buurtje was dat
speciaal opgezet was om de Wetbuurt met het Amstelstation te verbinden. Dat is een beetje
overdreven, maar het zorgde er wel voor dat de Wetbuurt wat meer bij de stad getrokken werd.
Ik zal tussen de 8 en 10 jaar zijn geweest, dat ik de Omval en omgeving beschouwde als speelterrein.
Daarbij was het zo dat op de plek waar de Weesperzijde de Amstel weer ontmoette, bij het derde
bruggetje, dokter Halberstadt in een grote villa resideerde.

Dokter Halberstadt had een snor en een Tatra
http://beeldbank.amsterdam.nl/beeldbank/indeling/detail/start/326# Hij was in die tijd onze
huisarts. Ik kan mij daar nog een onaangename sessie herinneren, waar een grote steenpuist op mijn
been uitgeknepen werd door de dokter himself. Dat deed hij goed, maar het deed wel zeer. Ik vraag
mij trouwens af of deze steenpuisten tegenwoordig nog wel gemaakt worden.
Dokter Halberstadt had een mooie snor en een mooie auto, een Tatra, een soort raket met een
luchtgekoelde V8 achterin en 3 koplampen aan de voorkant. Aluminium gespoten. Deze stond altijd
aan de kant van de Weesperzijde, bij het bruggetje, klaar om uit te rukken.

Een bijzondere woonboot
Daarmee kom ik dan een beetje in de buurt van mijn onderwerp. Een eindje verder, in de richting van
de Berlagebrug, lag een bijzondere woonboot, net voor het oude botenhuis van de roeivereniging. Ik
heb toen al met verbazing gekeken naar dit woonschip, want ik had in de gaten dat er een soort
botenbergplaats onder de woonkamer was. Een botenhuis waar een rolluik voor zat, maar waar je
gewoon in kon varen als dat rolluik omhoog was. Ik vond dat gek en ik vond dat bijzonder. Op zich
was het al een moderne uitvoering met een betonnen drijflichaam. Daarbij was de opbouw toen
dofrood geschilderd en het geheel beantwoordde aan mijn idee hoe sommige dingen er uit hoorden
te zien. Dat vind ik trouwens nu nog.

Nieuwsgierig hoe het er van binnen uit zou zien
Maar hoe gaat dat, de boot was er en bleef er, maar ik bleef er niet. Maar ik kwam regelmatig terug
in de buurt omdat mijn vrienden Bob en Dick daar nog steeds woonden en mijn moeder inmiddels
verhuisd was naar de van ‘t Hofflaan. En iedere keer kwam het silhouet van dit woonschip langs.
Hoewel ik erg nieuwsgierig was hoe het er van binnen uit zou zien, is het nooit in mijn hoofd op
gekomen om daar een poging toe te doen. Dat zou ik trouwens ook nu nog niet doen, maar het
toeval hielp een handje mee.
Mijn vrouw maakte poppen en kennelijk was er een pop onder de aandacht gekomen van de leraar
Duits van ons nichtje Sandra. Het kwam er op neer, dat hij meer poppen wilde zien en er
waarschijnlijk ook een aanschaffen. Een afspraak voor een nadere kennismaking werd gemaakt en als
adres werd een woonboot opgegeven aan de Weesperzijde. Of ik dat wist te vinden. Ja, dat wist ik
wel, de beschrijving was voor mij duidelijk genoeg. Om een lang verhaal kort te maken, wij maakten
kennis met Peter Schilling en ik kon gelijk het interieur van de woonboot bewonderen. Zo maar,
gratis en voor niks.

Peter Schilling
Wij vonden Peter een aardige man en hebben elkaar nog een paar keer met grote tussenpozen
ontmoet. Ook toen hij later deel uitmaakte van een vertalerscollectief en verhuisd was naar een
etage in een naar mijn idee beeldbepalend hoekpand aan de Sloterkade. Het was toen winter en
dubbel glas was nog iets van de toekomst, dus het raamoppervlak had Peter voorzien van een doorzichtig plastic vel met punaises vastgemaakt. Peter was een Duitser, die wist wel hoe hij dat aan
moest pakken en hij had een hekel aan kou.

Gênant om te vragen naar iemand zijn verleden
Ik zal ongetwijfeld gevraagd hebben waarom de woonboot verlaten was, maar ben het waarom
vergeten. Het zal waarschijnlijk met kou te maken hebben gehad. We raakten elkaar uit het oog,
Peter was een stuk ouder, weliswaar een interessante man, maar dat was toch niet genoeg om
opgewassen te zijn tegen de verlokkingen van de 70 er jaren voor de twintigers die wij waren. Onze
gesprekken waren kennelijk niet diepgaand genoeg om door te dringen tot zijn verleden. Ik moet wel
zeggen dat ik het altijd wat gênant heb gevonden om te vragen naar iemand zijn verleden. Je kan het
natuurlijk ook als gebrek aan belangstelling voor de ander beschouwen, want het resultaat is
hetzelfde, maar voor mij is dat nu eenmaal zo.

Onze Peter was van 1923
Peter Schilling was voor mij een hele vage herinnering, totdat ik een jaar geleden deze naam
tegenkwam tijdens surftochten op Internet. Na een foto gezien te hebben en zijn werkzame leven in
Nederland doorgenomen te hebben was het voor mij duidelijk dat dit dezelfde Peter was, die wij
hadden ontmoet in die bijzondere woonboot en later op de Sloterkade. Nu moet wel gezegd worden
dat de naam Peter Schilling ook toebehoort aan een Duitse zanger, duidelijk met een geheel andere
achtergrond en ervaring. Nee, onze Peter was van 1923. Om precies te zijn: geboren 12-7- 1923 in
Lage, Freistaat Lippe, gestorven 20-1- 2009 in Almere. Zoon van een dominee; er zijn genoeg
voorbeelden bekend, dat dit niet onopgemerkt aan je voorbij gaat.

Deserteerde uit de Wehrmacht maar werd opgepakt
Peter had vrijwillig dienst genomen in de Wehrmacht in 1942 en was in 1943 tot het besef gekomen
dat dit toch niet een oorlog was zoals hij zich had voorgesteld. De wijze waarop ook de Wehrmacht
te keer ging aan het Oostfront en hand- en spandiensten verleenden aan de SS in de richting van de
burgerbevolking, stuitten hem tegen de borst en hij deserteerde. (In ieder geval niet in het zicht van
de vijand) Hij slaagde er in om Zwitserland te bereiken en werd daar geïnterneerd. Liep daar weg en
probeerde zich in Frankrijk aan te sluiten bij het verzet, maar werd opgepakt. Was Inmiddels bij
verstek ter dood veroordeeld, maar heeft wederom kans gezien om te ontsnappen en heeft
ondergedoken in Tsjecho Slowakije de oorlog uitgezeten, daarna nog een tijdje deel uitgemaakt van
de Oostduitse heilstaat, toen duidelijk was dat er in naam en daad een groot verschil was, is hij
uiteindelijk in Nederland terechtgekomen.

Wat zou ik doen in zo’n situatie
Kortom, een avontuurlijk leven, waar het eigen initiatief, waar men tegenwoordig (als het uitkomt)
zo dol op is, wel prominent aanwezig was. Daarbij zijn er keuzes gemaakt die toch wel van het
gemiddelde afwijken. Deserteurs of dienstweigeraars staan niet in hoog aanzien, niet in Nederland
maar zeker niet in het Duitsland van pal na de oorlog. Ik ben van 1944, en mijn enige verzetsdaad is
geweest dat ik mijn luier volscheet. Ik weet vrij veel af van de 1e en de 2e Wereldoorlog, en heb mij
regelmatig afgevraagd wat ik zou doen in zo’n situatie. Maar uiteindelijk ben ik gewoon in dienst
gegaan in 1963, terwijl het toen toch wel de norm was dat je je liet afkeuren, of althans daartoe een
poging deed. Niets van dat alles, dus de voortekenen zijn niet echt gunstig, terwijl het eigen risico
minimaal was. Dat was met deserteren uit de Wehrmacht wel wat anders.
Voor mij is het duidelijk, ik hoop dat ik net als Peter Schilling hetzelfde gedaan zou hebben, maar ik
ben daar niet zo zeker van.