Een heldhaftig ogende Piet van Nek met zijn fiets

Bron: Het Parool
Door: Peter van Brummelen

De Nieuwe Ooster staat vol met kunst, van wereldvermaarde kunstenaars tot anonieme beeldhouwers.
Wat zijn de verhalen achter deze beelden?

Wie, behalve de echte wielerfanaat, kent nog Piet van Nek? In de jaren tien van de vorige eeuw was de baanrenner uit Nieuwendam, toen nog een onafhankelijke gemeente, een nationale bekendheid, in wielerkringen een internationale bekendheid zelfs. Toen hij in april 1914 na een dodelijke val werd begraven, bracht dat in Amsterdam een ongekende mensenmenigte op de been.
Vanaf het huis van Van Neks moeder in De Pijp trok de begrafenisstoet door de stad naar de Nieuwe Ooster in de toen ook nog onafhankelijke gemeente Watergraafsmeer. Langs de kant stonden zo’n 80.000 mensen. Op de begraafplaats wachtten er nog eens 4000 tot 5000.
Klik ► HIER ◄ voor het krantbericht van 20 september 1934 over de begrafenis van zijn neef Klaas van Nek.

Vereerders
Het jaar erop verrees op het graf van Piet van Nek een monument, dat werd gemaakt door de beeldhouwer Kees Smout (1876 – 1961). De kosten ervan werden opgebracht door familie, vrienden en fans (‘vereerders’ in de tekst op het monument).
Tegenwoordig is het beeldhouwwerk een rijksmonument. Het is begroeid met groen spul, maar de voorstelling op het staande gedeelte is goed te onderscheiden: in het midden een heldhaftige ogende Van Nek met zijn fiets (met omgekeerde voorvork, kenmerkend voor zijn specialiteit stayeren), naast hem een mannelijke en een vrouwelijke figuur die respectievelijk de dood en de roem symboliseren.
De dood overhandigt aan de roem de datum van Piet van Neks overlijden: 14-04-1914. Hij reed die dag een wedstrijd in Leipzig, Duitsland, waarbij hij ten gevolge van een klapband een schedelbreuk opliep. Bewusteloos werd hij naar het plaatselijke Sankt Georg Hospital gebracht, waar hij die nacht overleed.

Bekogeld met bierglazen
Van Nek, voormalig werknemer van de Amsterdamse Droogdok Maatschappij in Noord, werd in 1908 wielerprof. Hij reed vaak in Duitsland, waar veel geld te verdienen viel. De baanrennerij was een wilde wereld. Op de tribunes werd nogal eens geknokt, ook kwam het voor dat renners (onder wie Van Nek) door ‘vereerders’ van een concurrent werden bekogeld met bierglazen en stukken hout.
Van Kees Smout is in Amsterdam meer sportgerelateerd werk te zien. Voor een gevel op de Marathonweg maakte hij in 1933 een reliëf van marathonlopers.

Het graf van Piet van Nek werd een familiegraf, waarin onder anderen ook zijn moeder en een neef, Klaas van Nek, werden begraven. Ook die neef was wielrenner en ook hij kwam (in 1934) bij een ongeluk om het leven.