Maschmeijer – het verhaal van een reukwarenfabriek

1900 – 1986

Door: Jo Haen

Maschmeijer Aromatics, een Amsterdams geur- en smaakbedrijf (1900-1986) opgericht door August Julius Herman Maschmeijer.

Begonnen in de Spuistraat
August Julius Herman Maschmeijer jr. (zijn vader August sr. had precies dezelfde naam) werd geboren in Amsterdam in 1878 (- 1936). Hij trouwde met Alida Veen (1879 – ca. 1960) op 17 juni 1909.
In 1900 begon hij in het pand Spuistraat 2, waar zijn vader een groothandel had in textiel en naaimachines, te pionieren met o.a. nitro-glycerine en trinitrotoluol enz. wat tenslotte leidde tot de eerste bereiding van de muskusproducten Ambrette, Keton en Kylol.

In 1907 verhuizing naar de Omval
Vanwege het ontploffingsgevaar van genoemde producten verhuisde het bedrijf naar de Achterweg (ergens op de plek waar nu de Baarsjesweg loopt). Hier werden verschillende producten ontwikkeld. De vinding van enkele viooltjesderivaten, welke later door de heer Maschmeijer werden gepatenteerd, leidde tot een reis naar Frankrijk en was min of meer de introductie in de toenmaals nog kleine kring van fabrikanten van reukstoffen en daarmee verwante producten.
Het bedrijfje breidde zich al heel snel behoorlijk uit en er werd meer personeel aangenomen. Dat was de reden dat in 1907 de laatste verhuizing plaatsvond en wel naar de Omval, toen nog gemeente Ouder-Amstel, waar een flink stuk grond werd gekocht met daarop één gebouw.

Carl Schlabs, de schepper van de beroemde C.S. parfums
In de eerste wereldoorlog konden het fabriceren en de verkoop van de producten dankzij de neutraliteit van Nederland gewoon doorgang vinden, al was de aanvoer van grondstoffen niet altijd even gemakkelijk en ging de schaarste na enige jaren ook hier een rol spelen.

In 1919 trad Carl Schlabs in dienst. Hij mag de schepper genoemd worden van de beroemde C.S. parfums, die veel in India, Pakistan en het Midden-Oosten werden verkocht.

Villa Ibolya
De zaken liepen goed. Er werd daarom aan architect Joseph Herman opdracht verstrekt voor het ontwerpen van een villa aan de Omval en het Jaagpad. Op 12 september 1923 werd door dochter Antoinette Ibolya Aranka Maschmeijer (geboren in 1918) de eerste steen gelegd. De villa zou haar naam krijgen: Villa Ibolya (Ibolya betekent Viooltje in het Hongaars).
Volgens zus Lucie deed hun vader goede zaken met Hongarije, vandaar die naam. De familie heeft tot 1958 aan de Omval gewoond. De 5 zusjes hadden er een onbezorgde jeugd. De stank gaf hun juist een vertrouwd idee!
Na het vertrek van de familie heeft de villa nog als Blijf-van-mijn-lijf-huis gefungeerd en werd daarna gekraakt om het voor sloop te behoeden. De krakers noemden het toen Villa Omval. Maar helaas, in 1997 kwam toch de slopershamer. Er staan nu grote woontorens.

Voor meer informatie over het (kraak)pand Villa Omval ga naar: Villa Omval in Amsterdam

Oprichter August Maschmeijer overleden in 1936
In 1935 trad de heer A. Ph. Krenowski als parfumeur in dienst. Hij werd later Technisch Directeur en kan beschouwd worden als de ‘nestor’ van de Maschmeijer parfumeurs.
In 1936 overleed de oprichter August Maschmeijer. Hij had geen zoon als opvolger maar zijn weduwe en 5 dochters hielden als aandeelhoudsters de financiële touwtjes in handen. Carl Schlabs werd directeur.

Bedrijf verkocht aan Naarden Chemie
Het 50-jarig bestaan van het bedrijf werd in 1950 groots gevierd. In 1954 werd de vennootschap A. Maschmeijer jr. Chemische Fabriek een N.V. maar 6 jaar later al werd het bedrijf door middel van een aandelenruil verkocht aan Chemische Fabriek Naarden.

Uitbreiding
Er kwam een nieuwe directie en in 1966 werd een nieuw kantoorgebouw in gebruik genomen, nadat enkele woonhuizen die tegenover de Weesperzijde lagen, hiervoor waren gesloopt. Ook werd er een nieuw parfum-laboratorium gebouwd en werd in 1972 het terrein van de Wasfabriek Volglans, gelegen naast het Maschmeijer-terrein, aangekocht. In een van de gebouwen op dat terrein werd o.a. een nieuw applikatielaboratorium ingericht, terwijl de overige gebouwen werden gesloopt.

Personeelsvereniging
Ook voor het personeel werd veel gedaan. Zo staat er in het personeelsblad ’t Omvalletje te lezen dat er b.v. in 1969 een autopuzzelrit werd georganiseerd, dat er aan zeevissen werd gedaan. Ook kon er worden geklaverjast en er was een postzegelclub.

Verplaatsing naar Naarden
In 1985 kwam echter de verplaatsing van het bedrijf naar Naarden aan de orde. Door milieuklachten moesten grote investeringen worden gedaan en daarnaast moest een milieuheffing van een miljoen gulden per jaar worden betaald. Er werd toen besloten tot integratie van de activiteiten op het terrein van het moederbedrijf in Naarden en verhuisde Maschmeijer.

Naarden-lnternational werd eind 1986 overgenomen door Unilever. Met de verdwijning van Maschmeijer uit Amsterdam. kwam er een einde aan een uniek (ruikend) bedrijf.

Bronnen: Stadsarchief Amsterdam, Wikipedia en AnZdoc

Voor meer foto’s ga naar: Omval 65