Tramlijn 9 als kunstwerk

31 december 1983 – 31 december 1989

Auteur: Jo Haen – Verteller: Helge Lippe (1948) als Helga geboren in Betondorp en na enkele omzwervingen nu weer woonachtig in het geboortehuis. Grafisch ontwerper, werkte voor diverse welzijnsinstellingen.

Betondorp in beeld gebracht op een tram

In 1990 kreeg Helge Lippe naar aanleiding van de renovatie van Betondorp en het doortrekken van lijn 9 naar Diemen een mooie opdracht

In 1990 was de renovatie en restauratie van Betondorp na 20 jaar voltooid. Ook werd in 1990 tramlijn 9, die tot dan zijn eindpunt had bij het Ajaxstadion aan de Middenweg, doorgetrokken naar Diemen. Naar aanleiding van deze feiten kreeg Helge Lippe, grafisch ontwerper, op voorspraak van een medewerkster van de directeur van het Gemeente Vervoerbedrijf in 1989 de opdracht van het Wijkopbouworgaan Watergraafsmeer om een ontwerp te maken voor de beschildering van een wagon van tramlijn 9.
Hij maakte meerdere ontwerpen, zowel realistisch als in de z.g, houtsnedestijl uit de twintiger jaren. Dat laatste naar het voorbeeld van de kunstenaar Fré Cohen, die ook in Betondorp had gewoond. De onderwerpen waren Betondorp en Diemen.

De z.g. houtsnedestijl
Helge maakte o.a. een ontwerp op een gelede tram in de houtsnedestijl waarbij hij in het harmonicagedeelte bomen en struiken plande en op de rechte gedeelten de bekende gebouwen en huizen uit Betondorp. In de hoofdkleur rood want Betondorp stond immers bekend als het ‘rooie dorp’. Uiteindelijk werd het ontwerp met Betondorp als onderwerp gekozen.

De eerste werkafspraak was in de remises/loodsen van het G.V.B. in de Tollensstraat op 29 januari 1990, een dag dat er een vreselijke storm over Amsterdam woedde. Helge viel daardoor bijna in het water, leidingen sprongen en in de tram werd je door elkaar geschud. Die dag zal hij nooit vergeten!

Helge in de remise van het G.V.B. in de Tollensstraat
De afbeeldingen voor de tram zijn door Helge op de wagon getekend en werden door een aantal schilders ingeschilderd. De werkzaamheden werden in de Tollensstraat verricht. Alles bij elkaar heeft het een half jaar geduurd. In de volle lengte van de tram staat het karakteristieke woningprofiel van Betondorp. Op de kop prijkte de naam van de toenmalige Helga Lippe.

Voor de onthulling op 11 april 1990 kwamen de genodigden eerst bijeen in het Brinkhuis waar zij welkom werden geheten door Herman Noot, voorzitter van het wijkopbouworgaan uit welks midden het initiatief was gekomen.

De Betondorptram ingepakt in zwart plastic vlak voor de onthulling.
Daarna ging men te voet naar het eindpunt van lijn 9 voor de onthulling die bestond uit het wegtrekken van het zwarte plastic waarin de tram was gehuld. Dit werd uiteraard door Helge gedaan. Er volgde een tramritje naar het stadsdeelkantoor in de Helmholtzstraat, alwaar de opening van de tentoonstelling van ‘Betondorp op de tram’ werd verricht. De expositie bestond uit een magnifieke reeks foto’s van de gebouwen die Helge voor het tramontwerp gebruikte. En ook foto’s van de schilders bezig in de remise in de Tollensstraat. De foto’s waren gemaakt door Anda Broek.
Karel van ’t Reve hield een voordracht. Helge werd door zoveel gasten aangesproken dat hij geen kans kreeg om met Karel een woordje te wisselen. Iets, wat hij zelf heel jammer vond.

De tram heeft ongeveer 10 jaar door Amsterdam gereden, waarna de tram werd vervangen door een nieuwer type.

———————————————–

Voor een interview met Helge over de tram ga naar  Betondorptram wagon 640