Van Jeruzalem naar Linnaeushof – een verhalenwandeling

20 maart 2022
Door: Jo Haen
Foto’s: Toine Roestenburg
Van Jeruzalem naar Linnaeushof – verhalenwandeling op 20 maart 2022

Wandelen van Jeruzalem naar Linnaeushof: het lijkt een flinke tocht maar Jeruzalem staat hier voor Tuindorp Frankendael, zoals de buurt officieel heet.

Een wandeling door de buurt uit zijn jeugd
Een van de wandelaars, die al jaren in Brazilië woont en nu een maand op vakantie is in Nederland had mij gevraagd of ik niet een wandeling door de buurt uit zijn jeugd wilde organiseren. Zo gezegd, zo gedaan.
De aftrap was bij café Frankendael tegenover het Christiaan Huygensplein. Het was niet echt lekker weer, maar in ieder geval was het droog. Café Frankendael is in 1895 gebouwd, was eerst een villa maar al gauw, in 1900 werd het een café.

A. van Deudekom in kruideniers en grutterswaren
Op de pui van het pand op de hoek van de Pasteurstraat en de van ’t Hofflaan prijkt nog steeds een geweldige muurreclame van A. van Deudekom in kruideniers en grutterswaren. In deze voormalige kruidenierswinkel die bestaan heeft van 1917 tot 1962 rook het altijd naar pasgemalen koffie. Vader reed de bestellingen rond, volgens dochter Inez van Deudekom.

De liefde tot de Meer was hem aangeboren
Op Robert Kochplantsoen 25 heeft jarenlang Jaap Kruizinga gewoond, onderwijzer maar vooral bekend om zijn vele boeken over Amsterdam en in het bijzonder over zijn geliefd Watergraafsmeer. “De liefde tot de Meer was hem aangeboren’. De steen met de zwaan bevindt zich nog steeds in de gevel van nr. 25.

De Jennerstraat met de blinde muur
Onze ‘Braziliaan’ had gewoond in de Jennerstraat nr. 24 en we moesten daar natuurlijk even een kijkje nemen. Aan de overkant in deze straat was vroeger een blinde muur waarachter de marechausseekazerne stond. In de oorlog zaten er Duitsers in die de Letse en Litouwse krijgsgevangenen nou niet bepaald zachtzinnig behandelden. Nel Bakker, die met haar gezin in een dienstwoning van de kazerne woonde (haar man was bij de bereden marechaussee)) kookte eens stiekem een pannetje aardappelen voor een van de gevangenen.
Op nummer 10 in de Jennerstraat bevond zich vroeger de melkwinkel van Kouwenhoven (‘Elk Meerlid blijft sterk en fit, Als hij Kouwenhoven als leverancier bezit’)

De Nieuwe Ooster
We staken even over naar De Nieuwe Ooster om het borstbeeld van Leonard Springer, de ontwerper van deze begraafplaats (in 1892) en de 2 stenen met de tekst Roosen – Burch  die zich bevinden in een muurtje bij het Uitvaartmuseum Tot Zover en vroeger in de toegangspoort naar het landgoed met die naam, te bewonderen.

Tuindorp Frankendael oftewel Jeruzalem
Het Robert Kochplantsoen is de laatste jaren erg veranderd, het beeld Moeder en kind is naar voren gehaald en staat nu langs de Kruislaan. Het plantsoen is na de oorlog gebouwd, evenals Tuindorp Frankendael, in de volksmond Jeruzalem geheten vanwege de vele witte lage huisjes. Ze zijn heel klein, oorspronkelijk vanwege de woning na de oorlog zowel boven als beneden apart bewoond. Men zou dat later veranderen, maar is nooit gebeurd op een paar huizen na. Er is nu veel gesloopt en nieuwbouw voor in de plaats gekomen. Mooi in de stijl van Jeruzalem, maar dure koopwoningen, wat niet door iedereen wordt gewaardeerd. Ook het Willem Dreeshuis is gesloopt. Daar staat nu een wit appartementencomplex, ook koop. En ook waar slagerij Mulder, de beste slager van de WGM, zat bevindt zich nu een wooncomplex. (Gelukkig hebben we de foto’s en de verhalen nog!)

De Koningskerk en Mien Ruys
De Koningskerk (uit 1956) was oorspronkelijk een Gereformeerde kerk, maar na het samengaan van de Emmakerk (Hervormd) De Bron is het tegenwoordig van de Evangelische Broedergemeente.
Al met al ziet de buurt er goed uit en is het nog steeds goed wonen daar met de leuke tuinaanleg van Mien Ruys, de bekende tuinarchitecte. De lange brug waarover we Park Frankendael ingaan is naar haar genoemd.

Park en Huize Frankendael
Park Frankendael is natuurlijk altijd geweldig om doorheen te wandelen, dat kan tegenwoordig gelukkig. Vroeger had de gewone burger geen toegang. Alleen met Koninginnedag e.d. werd het opengesteld voor het publiek en werden er voorstellingen en concerten gegeven.
Huize Frankendael heeft tegenwoordig een horecafunctie: Restaurant Merkelbach genoemd naar de bekende architect die in Huize Frankendael heeft gewoond. Zijn oudste dochter Cecile was de laatste bewoonster. Het huis is gebouwd in 1650 en is het laatste overgebleven buiten van de vele lusthoven die in de Watergraafsmeer gestaan hebben.

De laatste burgemeester en de Gooische Stoomtram
Op Middenweg 63 woonde laatste burgemeester van de Watergraafsmeer, Johannes Wilhelmus de Wit, tot de annexatie op 1 januari 1921 heeft hij dit ambt bekleed. Ernaast bevond zich vroeger het hoofdkantoor van de Gooische Stoomtram, de Gooische Moordenaar genoemd, vanwege de vele ongelukken. Op het pand prijken nog steeds de letters van het ‘stalen monster’ dat tot 1939 door de Watergraafsmeer reed.

Hibsekrib en Linnaeushof
Via de Linnaeusdwarsstraat oftewel de Hibsekrib wandelden we naar de plek waar een noodkerkje heeft gestaan. In 1929 werd de grote katholieke kerk de Martelaren van Gorcum op het Linnaeushof ingewijd. Het Linnaeushof is nog steeds een eldorado van rust. Nog steeds wordt er getennist en is de Lidwinaschool er achter een toegangsdeur, al was Robedat vroeger de jongensschool terwijl de meisjes op de Clara Feyschool zaten. Nog steeds voor een wandelaarster een plek vol trauma’s vanwege de strenge nonnen. De nonnen zijn allang verdwenen, in het voormalige nonnenklooster zijn appartementen gebouwd, zelfs de kapel moest eraan geloven, helaas.

Op naar de koffie
Via de Wethouder Frankeweg (vroeger Nieuweweg geheten) gaan we weer richting café Frankendael, maar niet voordat we nog even bij tandarts Wouter op de Middenweg naar binnen hebben gegluurd. Een bijzondere man, en dat is hij.

De koffie lieten we ons daarna goed smaken en ik hoop natuurlijk dat onze ‘Braziliaan’ mooie herinneringen mee naar huis neemt.