Van Jongensland tot Jeugdland

1949 – 2020

Auteur: Jo Haen – Vertellers: Roel, Leonie, Marco, Roos, Richard en Meinke – medewerkers van Jeugdland

Een eiland als zomerkamp voor baldadige jongens
Om baldadigheid van kinderen te verminderen werd in 1949 in Amsterdam Oost, aan de Ooster Ringdijk in de Watergraafsmeer om precies te zijn, een eiland beschikbaar gesteld als zomerkamp voor jongens. Het eiland, Jongensland Oost of Hier is Het genoemd, was een initiatief van de UVV, het Amsterdam Studentencorps en de politie en stond onder leiding van dhr. Vlaanderen . Op het eiland verrees een miniatuurdorp gebouwd uit oude decors, sloophout en ander afvalmateriaal.

Watermolen “de Grijpstuiver”
Om er te komen moest men de ringvaart oversteken met een op ijzeren tonnen drijvend pontje. Er werd in 1977 zelfs o.l.v. de amateurmolenaar Theo Teeuw een echte watermolen “De Grijpstuiver” gebouwd, die officieel door wethouder Van der Velde in bedrijf werd gesteld. Jammer genoeg moest het Jongensland, waar de jongens zo heerlijk bezig konden zijn, in verband met de aanleg van de Ringweg rond 1980 worden verplaatst naar een terrein bij de Schellingwouderbrug, waar nu Camping Zeeburg is.

Jeugdland Oost op het voormalige Shell sportterrein
Tegelijk veranderde de naam in Jeugdland Oost, want vanaf die tijd waren ook meisjes welkom. De molen (inmiddels afgebrand), de kinderboerderij en zelfs alle fruitbomen werden daarheen overgebracht. In 1997 verhuisde Jeugdland Oost naar het vroegere Shell-sportterrein aan de Valentijnkade. (De letters SHELL stonden in dit verband voor Sport Houdt Elk Lichaam Lenig).

Het Walhalla
In het voormalige clubgebouw van de voetbalvereniging Nautilus van de Shell heb ik een leuk gesprek met Roel, Leonie, Marco, Roos, Richard en Meinke, de huidige vaste medewerkers van Jeugdland. Enthousiast vertellen zij over hun werk op het terrein. En terecht. Het is een schitterende locatie, en niet alleen voor kinderen, door bezoekers soms zelfs het Walhalla genoemd. Je verwacht zoiets niet in Amsterdam!

Max, ‘burgemeester van Amsterdam’
Naast de vaste krachten dragen heel veel vrijwilligers hun steentje bij, bij elkaar zo’n 35 in totaal. Max, de oudste vrijwilliger, die ‘burgemeester van Amsterdam wordt genoemd’ heeft onlangs een lintje gekregen voor al zijn werk. Op het terrein in het huttendorp staat een houten huis, door hem gebouwd. Het is de enige hut die niet gesloopt mag worden. In het najaar worden n.l. alle bouwsels gesloopt om in het voorjaar weer opgebouwd te worden.

Hutten bouwen van afvalhout
Hij en andere beheerders helpen de kinderen bij het hutten bouwen. Het hout daarvoor komt van bedrijven, afvalhout, meestal zijn het pallets. Hamers, spijkers enz. kunnen worden gehuurd. Als iemand vaak komt en een hut bouwt die solide genoeg is om langer te blijven staan dan krijgt hij/zij een nummer op zijn/haar hut.

Kinderen overal vandaan
Er komen ook studenten die workshops geven in het z.g. Science Lab, b.v. vlaggen maken of proefjes doen. Maar naast individuele bezoekers komen er ook scholen en buitenschoolse opvang. En er worden schoolreisjes naar Jeugdland georganiseerd, zelfs van buiten Amsterdam, zoals b.v. uit Weesp, Haarlem of Sassenheim, al komen de meeste kinderen toch uit de buurt of andere delen van Amsterdam. De bereikbaarheid is goed. Men kan de kinderen afzetten met de auto of vanuit de Molukkenstraat via het openbaar vervoer naar de Valentijnkade lopen. Of natuurlijk met de fiets.
Jeugdland is het hele jaar geopend. In het zomerseizoen (1 april tot 1 november) alle dagen behalve de maandag. In de winter is Jeugdland alleen op woensdagmiddag en in het weekend open.

Alles is gratis
Naast het hutten bouwen is er nog veel meer te doen. Zo is er een speeltuin, kan men meedoen aan watersport en andere outdoor-activiteiten. Er kunnen ook kinderfeestjes gehouden worden. Er zijn er soms wel 20 op één dag. En alles is gratis toegankelijk.

Helaas geen kinderboerderij meer
Helaas zijn er bijna geen dieren meer, de kinderboerderij moest tot zeer groot verdriet van Roel, de dierenverzorger, gesloten worden. De eisen voor het houden van dieren zijn te hoog geworden, al heeft hij een diploma dierenverzorging en is hij imker. De bijenkasten zijn er gelukkig nog wel, onderhouden door Beelease, de eenden en straks weer kippen. Die kan men makkelijk in een hok houden, als er geen toezicht is. Van de pauwen, die er nog rondlopen, zijn de 2 mannetjes door een vos opgevreten, helaas. Nog weinig dieren dus, maar gelukkig heeft Roel ander werk gekregen en wil hij zelfs na zijn pensionering binnenkort vrijwilliger blijven. Gelukkig maar. Er is ook een woning op het terrein. Daar woont Richard met zijn gezin, en dat is toch wel prettig i.v.m. de veiligheid.
In 2019 kwamen er zo’n 90.000 bezoekers. Dat is echt heel veel. Tijdens het afgelopen lentefeest kwamen er zelfs wel 1800 bezoekers op 1 dag.

Gemeente deed een stapje terug
Op verzoek van de Gemeente is in 2012 culturele organisatie Nowhere (gevestigd in de Madurastraat) begonnen met de bar en kinderfeestjes op Jeugdland en een workshop programma met naast hutten bouwen bijv. ook raket schieten en skelters bouwen. Roos Kuipers van Hemelse Tuinen sloot zich aan met het ontwikkelen van het Eetbaar Eiland en later kwam Outdoor & Watersport Amsterdam met zeilen, suppen en andere activiteiten op en rond het water.
Sinds 1 januari 2020 heeft de gemeente, die nog steeds het beheer en onderhoud deed, een stapje teruggedaan en werken alle betrokken gezamenlijk onder de nieuwe Stichting Jeugdland Amsterdam, wat wel zo prettig is voor de medewerkers. Marco, de tuinman, onderhoudt het complex, terwijl Roos het vrijgekomen stuk grond gaat omtoveren tot een Hemelse Tuin. Het wordt een gebied voor Stadslandbouw waar samen met de kinderen gewassen worden verbouwd om in de herfst te oogsten en lekkere gerechten te maken en producten als kaarsen en zeep.
Meinke leidt alles op Jeugdland in goeie banen. Zij heeft de leiding over het geheel. Leonie coördineert de programma’s.

Rondleiding door Roel
Na afloop van het gesprek krijg ik van Roel nog een rondleiding over het terrein. Hij vertelt enthousiast over alles waar we langskomen. Hij wijst me een originele hijskraan aan uit de tijd dat het nog een sportterrein van Shell was. ‘Ondine’ staat erop. Dat was de roeivereniging van Shell. Maar het lege dierenverblijf doet toch wel een beetje zeer, merk ik.
Maar toch: Jeugdland op de Valentijnkade: een geweldige plek voor de jeugd. De leukste avonturenspeelplaats van Amsterdam.

P.S. Hieronder nog een klein filmpje uit de beginjaren.