Verslag verhalenwandeling door Betondorp

30 oktober 2022
Door: Jo Haen
Foto’s: Toine Roestenburg

Wat een prachtige herfstdag! Ideaal weer voor de verhalenwandeling door Betondorp! Het leek wel zomer. En al die prachtige najaarskleuren!

De IJspegel, Fré Cohenbrug en doden die gedoopt kunnen worden
Het verzamelpunt was bij café-restaurant De Avonden, vroeger de IJspegel genaamd, waar Johan Cruijff wel eens een Fantaatje dronk.
Sinds een paar jaar is er bij de Zaaiersweg/hoek Middenweg een brug naar Fré Cohen genoemd, kunstenaar en graficus. Ze heeft heel veel voor de gemeente Amsterdam ontworpen o.a. het Giroboekje. Ze heeft o.a. gewoond op de Zaaiersweg 125. Helaas heeft ze de oorlog niet overleefd.
Op de Zaaiersweg bevindt zich ook de Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen oftewel een Mormoonse kerk. Zelfs doden kunnen nog gedoopt worden, heel apart.

Een wadi en oorlogsherinneringen
In de Harkstraat bekeken we een wadi (Water Afvoer Drainage en Infiltratie) en later ook een op de Brink. Een wadi bergt regenwater en zuivert het, waarna het water infiltreert in de ondergrond. Zo helpt de wadi tegen wateroverlast en droogte.
Terug via een onderdoorgang waar een boekenkastje stond, zoals je er tegenwoordig veel tegenkomt, weer naar de Zaaiersweg, naar het huis van wijlen Lies de Vries, die haar hele leven in Betondorp heeft gewoond. (1929-2021). Ze heeft daar prettig gewoond, behalve in de oorlog toen ze haar vriendinnetje door de Duitsers in een vrachtwagen zag stoppen. Dat heeft haar nooit los gelaten, ze dacht er nog heel vaak aan.

Familie Janse en a.s.v. T.W.M.
In de Landbouwstraat woonde tot 1960 de familie Janse. Ze zijn toen geëmigreerd naar Canada, maar kwamen nog regelmatig naar Betondorp. Zoals b.v. afgelopen zomer toen Carter Janse, een kleinzoon, die met een tante die nog in Nederland woont het Watergraafsmeermuseum en Betondorp bezocht en uiteraard Akkerstraat 32, waar Johan Cruijff heeft gewoond. De familie was en is nog steeds gek op voetballen. Opa voetbalde bij a.s.v. T.W.M. Ze wisten niet wat die letters betekenden maar ik heb ze uit de droom kunnen helpen: Amsterdamse Voetbalvereniging Tuindorp Watergraafs Meer. Ze hadden een lepeltje met die letters erop.

Letters van architect Greiner op bibliotheek en verenigingsgebouw
Over letters gesproken: Op de voormalige bibliotheek en het verenigingsgebouw op de Brink prijken prachtig gemaakte letters ontworpen door architect Greiner, die ook de huizen in Betondorp ontwierp samen met Han van Loghem.
Het voormalige verenigingsgebouw is nu een tempel van Ravidassia’s en heet nu Shri Guru Ravidass Tempel. We mochten even een kijkje nemen, we werden heel gastvrij ontvangen, maar er was een dienst gaande dus wilden we niet te lang storen.

Gedenkteken voor Johan Cruijff en gedenksteen voor Joodse oorlogsslachtoffers
Naast de tempel bevindt zich een gedenksteen ter nagedachtenis aan de Joodse slachtoffers uit Betondorp, een idee van Annie Ducrocq, en onthuld in 2015. Ik las het aangrijpende gedicht van Willem Wilmink voor over de Joodse goochelaar Ben Ali Libi, ook een van de slachtoffers van de Holocaust. Bij de onthulling werd het voorgedragen door Julius Vischjager.
En natuurlijk bekeken we ook het gedenkteken voor Johan Cruijff, midden op de Brink. Niet iedereen vindt het mooi, de meningen zijn verdeeld, maar de Betondorpers zijn blij dat er voor Johan een gedenkteken is en niet alleen een in Park de Meer aan de overkant! Het is een initiatief van het Buurtbeheer Betondorp en werd onthuld door stadsdeelvoorzitter Maarten Poorter. Maarten Moll schreef er een mooie column over in Het Parool.

Akkerstraat 32
Akkerstraat 32 was ons volgende doel. Het staat nog leeg maar er is al een nieuwe bewoonster, die ik van de week al had gesproken. Ze was uitgekozen uit 1600 gegadigden. Waarom zij? “Ik weet het niet, ik stond al heel lang ingeschreven”. Ze woont al 52 jaar op een bovenhuis en wilde graag een benedenwoning. Ik mocht het huis bekijken, vond nog een onderbroek van Johan met remsporen (hahaha). Vrienden van Watergraafsmeer wilde het graag als museum, maar helaas….. al gun ik de nieuwe bewoonster natuurlijk de sociale huurwoning. Daarvan zijn er veel te weinig.

Een bijzonder gebouw op het Zuivelplein en de zuiveltuin
Op het Zuivelplein staat een prachtig gebouw, een voormalige school, maar er heeft van alles in gezeten: noodkerkje, scouting, gaarkeuken, Vluchthaven (een tehuis voor onhandelbare jongeren) en tegenwoordig zitten er kunstenaars in maar ook Stichting Al Maarif, een islamitisch buurthuis. Ze organiseren allerlei activiteiten.
Op het plein bevindt zich de Zuiveltuin, een buurttuin, opgezet door tien bewoners. Het doet denken aan schooltuintjes. Er wordt gezaaid, geplant, getimmerd en genoten en er is ook nog een prachtig boekenkastje. De mooiste bloemen zijn al uitgebloeid, maar er valt nog steeds veel te genieten.

“Laat elke hoop varen, gij die hier opgroeit”
Op de muur van een woning in de Ploegstraat bevinden zich wat teksten en informatie over de familie van ’t Reve, die daar gewoond heeft, al schijnt het niet helemaal het juiste pand te zijn.
Gerard vond het maar niks in Betondorp: “Laat elke hoop varen, gij die hier opgroeit”.

We eindigen onze wandeling met een kopje koffie in cafe-restaurant De Avonden, genoemd naar het bekendste boek van Gerard. Een tekst van hem prijkt op de buitenkant van het pand. Of Gerard het leuk gevonden zou hebben dat er een cafe naar zijn boek genoemd is, zullen we nooit weten, maar wij genoten er van een drankje en de laatste zomerse dag.