11 augustus 2024
Auteur: Carin te Hoonte (1959) Geboren in Amsterdam. Zij woont nu meer dan 30 jaar in Amsteldorp.
Met dank aan de foto-inzenders: Hans, Carin, Els, Marja en Lex
Verhalenwandeling door de Indische Buurt o.l.v. Jo Haen
Applaus voor Sifan Hassan!
Een stralende zondagochtend, Amsterdam slaapt een beetje uit. Dik 20 mensen hebben zich verzameld bij de Stayokay op het Timorplein. Weinigen weten dan al dat Sifan Hassan zojuist de Olympische Marathon op haar naam geschreven heeft: applaus!
Gebouwd in het begin van de 20e eeuw
Vandaag wandelen we onder leiding van Jo door de Indische Buurt. Jo vertelt, dat de Indische Buurt gebouwd is aan het begin van de 20e eeuw, de straatnamen verwijzen naar het voormalige Nederlands-Indië. De aanzet tot de wijk werd eind 19e eeuw gegeven onder invloed van de sterke bevolkingsgroei die Amsterdam daaraan voorafgaand had meegemaakt. In de jaren 70 en 80 bleek stadsvernieuwing nodig om verkrotting tegen te gaan. Veel oorspronkelijke bewoners verlieten toen Amsterdam en hun plek werd ingenomen door studenten, krakers en nieuwe Nederlanders.
Bavohuis
Het Bavohuis op de hoek Borneostraat/Sumatrastraat/Bankastraat werd gebouwd als hulpkerk Gerardus Majella, totdat de grote Gerardus Majellakerk in 1925 op het Ambonplein gereed kwam. In 1926 werd het de voormalige hulpkerk een verenigingsgebouw, het Bavohuis. Nu zit er een Evangelisch Centrum in.
In Lombok- en Padangstraat nog laagbouw
We wandelen over het Timorplein, waar Jo bijna opgevreten wordt door een grote krokodil. Dit loopt goed af en we zien even later in de Lombokstraat 2 de kleine kerk, waar nu de parochie van de Anna/Bonifatius/Gerard Majella gevestigd is. De deur staat open en we horen het zingen. De woningen in de Lombok- en Padangstraat bestaan nog uit laagbouw, het oude ideaal, maar op de Zeeburgerdijk lukte dat later niet meer. Daar zijn de woningen twee- en driehoog.
Het Borneohof
We wandelen door de Madurastraat, waar rechts een groot woonblok (Borneohof) gebouwd is met ondergrondse parkeergarages. De bedoeling was dat het gebouw een centrumfunctie zou moeten hebben, maar het komt wat massaal en anoniem over op mij.
Berlagebokken en van der Pek
Het Javaplein overstekend bekijken we de Langkatstraat met de Berlageblokken en daarna komen we bij een woningblok, dat indertijd ontworpen is door architect Jan Ernst van der Pek, geen socialist, echter een progressieve liberaal, die uitging van de verheffing van de werkende stand. Dit blok is uit 1911-1912 en heeft aan de Molukkenstraat twee kleine gebouwtjes, indertijd voor de tuinman en muziekinstrumenten. Lange tijd maakte Corrie van Huisstede van Haak-in gebruik van een van de gebouwtjes. Corrie stelde de overvloed aan plastic aan de kaak en hergebruikte plastic afval op een creatieve manier. Nu etaleren kunstenaars er hun projecten.
Oorlogsmonumentje in de binnentuin
Jos van Langen, achterneef van Jo, heet ons welkom bij het hek tussen de twee gebouwtjes en vertelt over de geschiedenis van het pand, de mooie binnentuin en de drie jonge mannen, voormalige buurtbewoners en verzetsmensen, die in de 2e Wereldoorlog werden geëxecuteerd. Jos woont in dit pand en we mogen de tuin bezichtigen. Onze groep wordt uitgebreid met een paar jonge geïnteresseerde buurtgenoten. In 1945 worden als vergelding vanwege een aanslag op een SS-officier, Hanns Rauter, de drie verzetsmensen Anton en Gerard Engelen en Jan Friederich vermoord samen met nog 114 andere mensen uit het verzet.
Elk jaar op 4 mei herdenking
Hun dood heeft zeer veel impact gehad in het woonblok. Clasina Meursing, de toenmalige woningopzichter, start direct een geldinzameling voor een gedenksteen, die snel geplaatst wordt. Helaas is tijdens de renovatie van het woningblok de steen overwoekerd geraakt door struiken en pas enkele jaren geleden weer ontdekt. Sinds 2017 wordt hier op 4 mei een jaarlijkse herdenking gehouden, die de afgelopen keer, ondanks het slechte weer, door 40 belangstellenden werd bijgewoond. De dood van de drie jonge mannen mag niet vergeten worden. Jos wordt van harte bedankt voor zijn verhalen en de toegang tot de tuin.
Badhuis en schaatster Carry Geijssen>/strong>
We steken de Molukkenstraat over, komen langs het voormalige badhuis, waar Jo over verhaalt: douchen voor een dubbeltje en de angst, dat je in je blootje de douche uit moet, als je nog niet aangekleed bent! Wat een tijden! We arriveren bij de ingang van het Flevopark, waar rechts ook de Joodse begraafplaats is, die op zondag te bezichtigen is, met rondleiding. Ingang aan de Valentijnkade. We zien op de Kramatweg 42 ook het huis, waar schaatsster Carry Geijssen gewoond heeft, winnares van Olympisch goud in Grenoble.
Korfballen op het Makassarplein en strenge gymleraar Rinus Michels>/strong>
Verder bekijken we onderweg naar het Makassarplein de verschillende bouwstijlen: de oude, gelukkig gerenoveerde huizen en de nieuwbouw van later. Onze meningen hierover zijn verdeeld; de mensen die er wonen zijn er gelukkig erg blij mee. We zien het Makassarplein was vroeger gekorfbald werd (Archipel) en waar nog eerder een wielrenbaan was.
Terugkomend op het Timorplein luisteren we naar een verhaal over sportleraar Rinus Michels op deze voormalige 3e Ambachtsschool. Helaas zijn ook op deze school tijdens de 2e Wereldoorlog bijna alle Joodse leerlingen vermoord, op één na, Ab Caransa, die hierover later geschreven heeft.(Van school verwijderd. Jood). In de hal van de Stayokay, die er nu in zit, bekijken we het monument. Het bestaat uit 2 delen. Op het ene deel staan joodse schoolkinderen en op het andere deel schoolkinderen uit deze tijd. De mooie trap van de school is goed gerenoveerd.
Veel dank aan Jo en haar achterneef Jos voor de interessante verhalen! Heerlijke drankjes wachten op ons op het terras van Stayokay. Tot ziens een volgende keer!
Met de volgende link kom je bij het uitgebreide verhaal op de website over
Een oorlogsmonument in de binnentuin
Voor het verhaal over het monument in de 3e Technische School ga naar
Van school verwijderd. Jood ‘
En voor het verhaal over schaatskampioene Carry Geijssen ga naar
Carry Geijssen: voor altijd een ‘Golden Girl’!
Dank je wel, Jo, Jos, Carin en de (andere) fotomakers! 🙂
Jo, heel erg bedankt. Het was een buitengewoon boeiende wandeling.
Wat een leuk verslag om te lezen!
Jeannette de Haan
Altijd fijn om na de wandeling het verslag te ontvangen met prachtige foto’s, even
een herbeleving, bedankt.
Yvonne Haen
ha Jo, was inderdaad een mooie wandeling! Op 4 mei 2025, bij leven en welzijn, ben ik bij de herdenking van de 3 jonge mannen in de Molukkenstraat.
Hoopvol vond ik het verhaal van Jos van Langen over het oorlogsmonument in de binnentuin. Zoveel betrokken buurtbewoners, die zich in onze huidige tijd inzetten, voor wat er in de 2e Wereldoorlog is gebeurd. Dank Jo en Jos!
Verder zou ik bij gelegenheid ook nog meer willen weten over de Zeeburgerdijk, de barakken waar indertijd ook een kleine afdeling was om te bevallen en te kramen. Nou ja, er zijn zoveel interessante stukken in Amsterdam Oost te bekijken!
Grote dank voor dit leuke en kleurrijke verslag!
En jij nogmaals bedankt voor jullie betrokkenheid bij het monument en het in herinnering houden van deze jonge mannen. Ik hoop later ook de namen te lezen, van de buurtbewoners, die uit het Communistische gezin gefusilleerd zijn.