Verslag verhalenwandeling Oosterparkbuurt 13-04-2025

13 april 2025
Auteur: Jo Haen
Foto’s: Toine Roestenburg

Stukje geschiedenis
Om 11 uur stond een groepje van 20 wandelaars klaar bij het verzamelpunt vóór Café Herman en Herman op het Beukenplein. Na eerst wat over de geschiedenis van de Oosterparkbuurt verteld te hebben gingen we op pad. Eerst door de 3e Oosterparkstraat, waar ik wees op de vele ornamenten op de hier nog veel aanwezige oude panden. Er is helaas veel gesloopt in de buurt, er kwam wel nieuwbouw voor in de plaats, maar die is vaak lelijk, kwamen we tot de conclusie.

Vanaf 1933 op het alileïplantsoen
Het verhaal Een wankele gevel waarin een Leger des Heilsorkestje de bewoners van de af te breken huizen vergastte op vrolijke blaasmuziek en de geüniformeerde Heilsdames flyers uitdeelden met de tekst: ‘Bouwt uw huis op het hechte fundament van bijbel en Christendom” was hilarisch. Erg in tegenspraak met de bouwvallige huizen in deze buurt.

Dames uit den deftigen stand
Het imposante gebouw van het Elisabeth Otter Knollhuis op het Eikenplein bestaat tegenwoordig uit appartementen. De ‘dames uit den deftigen stand’ die protestant moesten zijn (al mocht er op 10 dames één katholieke vrouw wonen, zijn allang verhuisd naar een nieuw complex in Buitenveldert.

Barbaraschool
Aan de overkant staat nog steeds de Barbaraschool, maar is helaas onlangs gesloten. Wat er nu in komt is niet duidelijk. Het was een katholieke school. Een van de deelnemers had er haar lagere schooltijd doorgebracht en ook mijn nicht Agatha van Langen. Haar herinneringen staan op de website. Via de Eikenweg waar zich ook nog het gebouw van de Laurentiusschool bevindt liepen we naar het Oosterpark, gebouwd in 1891 in de Engelse landschapsstijl door Leonard Springer.

Abortuskliniek van dokter Wong
Op nummer 59 bevond zich jaren geleden de abortuskliniek van dokter Wong. Dagelijks stonden er bussen met vrouwen te wachten, ze kwamen uit heel Europa. Ik las een verhaal voor van Stien Kriger, die er ooit gewerkt had. Per dag werden er wel 110 tot 120 abortussen gedaan. Ook van een 12-jarig meisje dat zwanger gemaakt was door haar eigen vader. Toen de buurt er lucht van kreeg werd het gezin weggepest en hing men een witte vlag uit toen het gezin verhuisde. Dat noemde men met de witte vlag verhuizen.

Willem Witsen en noodkerkje
Iets verder richting Linnaeusstraat staat het gebouw van de Chr. HBS (later verhuisd naar de Nobelweg en heet nu Pieter Nieuwland College) . Ernaast het Witsenhuis, het voormalige atelier van Willem Witsen. Ook Breitner gebruikte het huis en de Franse dichter Paul Verlaine heeft er in 1892 gelogeerd. Het huis is te bezichtigen, al heeft dat heel wat voeten in de aarde, dus dat deden we maar niet. Op de hoek Wyttenbachstraat/Linnaeusstraat, waar nu een sigarenwinkel zit, heeft ooit een noodkerkje gestaan, voordat de grote Bonifatiuskerk op het Kastanjeplein werd gebouwd. Een voorbijganger maakte ons nog attent op een ornamentje op het hoekpand, wat er nog aan herinnert.

Klaartje de Zwarte-Walvisch
Op het adres 2e Oosterparkstraat 245 zijn in de 2e W.O. Klaartje de Zwarte-Walvisch en haar man weggehaald. Zij heeft een dagboek bijgehouden tot Westerbork, waar zij de papieren aan een zwager heeft overhandigd. De zwager heeft het overleefd, zijzelf en haar man niet. Vrienden van Watergraafsmeer heeft een actie op touw gezet om voor Klaartje en haar man 2 Stolpersteine te kunnen realiseren en die zijn na een lange wachttijd vorig jaar geplaatst. Een zeer indrukwekkende gebeurtenis.

Bonifatiuskerk en Vrolikstraat 405
Op het vlakbij gelegen Kastanjeplein stond tot 1984 de imposante katholieke Bonifatiuskerk. Een aantal wandelaars had daar nog herinneringen aan. En iedereen betreurde de sloop van de kerk, maar het kon niet anders. Zelfs het kapelletje dat na de sloop in gebruik was voor de kerkdiensten is sinds kort ook gesloten. Men moet nu naar de Lombokstraat/hoek Zeeburgerdijk om de mis te kunnen bijwonen.

We staken door naar de Vrolikstraat, waar op nummer 405 mijn nicht Agaath met haar familie heeft gewoond. In de Oosterparkbuurt woonden trouwens veel katholieken maar ook veel joden. Hun verhaal is bekend, praktisch iedereen werd weggevoerd en heeft de oorlog niet overleefd.

Vrolikstraat en ‘opvroliken’
We wandelden door de Vrolikstraat (genoemd naar Gerardus Vrolik, hoogleraar in de anatomie en botanie). Hij en zijn zoon Willem, ook professor, lieten een zeldzame privécollectie na van uiteenlopende (pathologische-) anatomische preparaten waarbij de nadruk lag op aangeboren afwijkingen. Die werden op sterk water gezet en zijn nog steeds te bewonderen in het Museum Vrolik dat zich bevindt in het gebouw van het AMC.

Het valt op dat de straten in de Oosterparkbuurt heel lang zijn, in de jaren 70 was de buurt erg verpauperd, maar na renovaties en nieuwbouw ziet het er nu weer heel goed uit. Wat de Vrolikstraat betreft hebben de bewoners zich sterk ingezet op de straat ‘op te vroliken’ zoals men het noemde. En met succes.

Bij Herman en Herman, een leuk eetcafé op het Beukenplein lieten we ons de welverdiende koffie goed smaken en werd er nog even nagepraat over de wandeling. Dit café zit er een klein jaartje en is echt de moeite waard. Van harte aanbevolen. Beukenplein nr. 3